بیماری سرخجه در کودکان – علائم ، پیشگیری و درمان

بیماری سرخجه در کودکان که معمولاً با نامهای سرخک آلمانی یا سرخک سه روزه نیز شناخته می شود یک بیماری عفونی است که بیشتر پوست و غدد لنفاوی را درگیر می کند. علت این بیماری ویروس سرخجه است اما این همان ویروسی نیست که باعث بیماری سرخک می شود. در ادامه این مقاله شما را با علائم بیماری سرخجه آشنا خواهیم کرد.

سرخجه از طریق تنفس مایعات آلوده معلق در هوا که آغشته به ویروس هستند منتقل می شود. این ویروس اغلب از طریق قطرات پاشیده شده در هوا در هنگام عطسه یا سرفه و یا سهیم شدن غذا یا نوشیدنی با فرد آلوده گسترش می یابد. همچنین می تواند از طریق جریان خون مادر به جنین منتقل شود و باعث بیماری سرخجه در نوزادان شود .

سرخجه یک بیماری خفیف در کودکان است. خطر اصلی بیماری سرخجه برای زنان باردار است زیرا می تواند از طریق خون به جنین منتقل شود و باعث بروز سندرم سرخجه مادرزادی در نوزادان تازه متولد شده شود.

قبل از اینکه واکسن سرخجه در سال ۱۹۶۹ ساخته شود، همه گیری یا اپیدمی سرخجه هر ۶ تا ۹ سال معمولاً در بین کودکان ۵ تا ۹ سال رخ میداد که با بسیاری از موارد سرخجه مادرزادی نیز همراه بود. امروزه به لطف واکسیناسیون، تعداد بسیار کمی از کودکان به سرخجه و سرخجه مادرزادی مبتلا می شوند.

امروزه بیماری عفونی سرخجه در بزرگسالان جوان و غیر واکسینه شده بیشتر از کودکان دیده می شود. در واقع، کارشناسان تخمین می زنند که ۱۰ درصد از جوانان در حال حاضر مستعد ابتلا به سرخجه هستند، که می تواند برای سایر کودکان نیز خطرناک باشند و باعث بروز بیماری سرخجه در کودکان شود.

علائم و نشانه های بیماری سرخجه

سرخجه ممکن است با ۱ تا ۲ روز تب خفیف (۹۹ تا ۱۰۰ درجه فارنهایت، ۳۷.۲-۳۷.۸ درجه سانتیگراد)، تورم و حساسیت غدد لنفاوی معمولاً در پشت گردن یا پشت گوش شروع شود. سپس بثورات از ناحیه صورت شروع و به سمت پایین گسترش می یابند. زمانی که بثورات به سایر قسمت های بدن منتشر می شوند، اثرات آن معمولاً از روی صورت پاک می شود.

بثورات پوستی ناشی از سرخجه اغلب اولین نشانه بیماری است که والدین متوجه آن می شوند. این نوع بثورات می تواند شبیه بسیاری از بثورات ویروسی دیگر به نظر برسند که به شکل لکه های صورتی یا قرمز روشن روی پوست ظاهر می شوند. ممکن است لکه ها با هم ادغام شوند و تکه های رنگی بزرگتر و یکنواختی را ایجاد کنند. بثورات می توانند خارش دار بوده و تا ۳ روز نیز خارش ادامه داشته باشد. وقتی بثورات ناپدید می شوند، پوست محل آسیب دیده با پوسته های ریز پوشیده می شود.

سایر علائم سرخجه

سایر علائم سرخجه بیشتر در نوجوانان و بزرگسالان مشاهده می شوند. این علائم می تواند شامل سردرد، از دست دادن اشتها، التهاب ملایم ملتحمه (التهاب پوشش پلک ها و کره چشم)، گرفتگی یا آبریزش بینی، تورم غدد لنفاوی در سایر قسمت های بدن، درد و تورم در مفاصل (به ویژه در زنان جوان) می باشد. البته بسیاری از افراد مبتلا به سرخجه علائم کمی دارند یا هیچ علائمی ندارند. 

سرخجه در مادر باردار می تواند باعث سندرم سرخجه مادرزادی نوزاد شود و عواقب بالقوه ویرانگری برای جنین در حال رشد دارد. کودکانی که قبل از تولد به سرخجه آلوده شده اند در معرض خطر مشکلات رشد هستند که شامل ناتوانی ذهنی؛ نقص قلب و چشم؛ ناشنوایی و مشکلات کبدی، طحال و مغز استخوان می باشد.

واگیردار بودن سرخجه

ویروس سرخجه از طریق قطره های کوچک آلوده به ویروس که از بینی یا گلو همراه با عطسه و سرفه در هوا منتشر شده به فرد دیگر منتقل می شود. افرادی که سرخجه دارند از یک هفته قبل تا یک هفته بعد از ظهور بثورات مسری هستند و می توانند بیماری را منتقل کنند. بیماری که آلوده باشد اما هیچ علامتی نداشته باشد نیز ناقل بیماری است و می تواند ویروس را گسترش دهد.

نوزادانی که مبتلا به سندرم سرخجه مادرزادی هستند نیز می توانند ویروس را به مدت یک سال یا بیشتر از طریق ادرار یا سایر مایعات که از بینی و گلو به بیرون ریخته می شوند به افرادی که واکسینه نشده اند منتقل کنند.

پیشگیری از سرخجه

با واکسن سرخجه می توان از ابتلاء به این بیماری جلوگیری کرد. واکسیناسیون گسترده در برابر سرخجه برای کنترل شیوع بیماری بسیار مهم است و همچنین از به دنیا آمدن نوزادان ناقص ناشی از سندرم سرخجه مادرزادی جلوگیری می کند.

واکسن سرخجه معمولاً به عنوان بخشی از برنامه واکسیناسیون با عنوان واکسن  (MMR)  به کودکان در سنین ۱۲-۱۵ ماهگی تزریق می شود که آنها را همزمان در مقابل سه بیماری سرخجه، اوریون و سرخک ایمن می کند. دوز دوم MMR معمولاً در ۴-۶ سالگی تجویز می شود.

مانند همه برنامه های واکسیناسیون، موارد استثنا و شرایط خاص نیز وجود دارد. به عنوان مثال، اگر کودک شما به خارج از کشور سفر خواهد کرد، واکسن را می توان از ۶ ماهگی تزریق کرد. با پزشک مشورت کنید تا ببینید کودک چه زمانی به واکسن نیاز دارد.

واکسن سرخجه نباید به زنان باردار و یا به زنانی که ممکن است طی یک ماه آینده پس از دریافت واکسن باردار شوند، داده شود. اگر قصد باردار شدن دارید، از طریق آزمایش خون یا بررسی مدارک پزشکی واکسیناسیون مطمئن شوید که در برابر سرخجه مصون هستید. اگر واکسینه نشده اید و در مقابل سرخجه مصونیت ندارید، باید حداقل یک ماه قبل از بارداری واکسن دریافت کنید.

زنان باردار که در مقابل سرخجه مصونیت ندارند باید از هرکسی که بیماری را دارد اجتناب کنند و پس از زایمان باید واکسینه شوند تا در بارداری آینده خطری آنها را تهدید نکند.

دوره نهفتگی یا کمون بیماری سرخجه

دوره انکوباسیون یا نهفتگی بیماری سرخجه ۱۴ تا ۲۳ روز است و به طور متوسط این دوره می تواند ​​۱۶ -۱۸ روز طول بکشد. این بدان معناست که ممکن است ۲-۳ هفته طول بکشد تا کودک بعد از تماس با فرد آلوده به بیماری سرخجه مبتلا شود و علائم بیماری آشکار گردند.

مدت زمان بهبودی بیماری سرخجه

بثورات سرخجه معمولاً ۳ روز طول می کشد تا بهبود یابند. غدد لنفاوی ممکن است یک هفته یا بیشتر متورم باشند و درد مفاصل می تواند بیش از ۲ هفته طول بکشد. کودکانی که سرخجه دارند معمولاً طی یک هفته بهبود می یابند اما بزرگسالان ممکن است مدت زمان بیشتری برای برطرف شدن کامل علائم بیماری نیاز داشته باشند.

درمان بیماری سرخجه

سرخجه با آنتی بیوتیک قابل درمان نیست زیرا آنتی بیوتیک ها در برابر عفونت های ویروسی اثری ندارند. سرخجه به خودی خود بهتر می شود مگر اینکه عوارض خاصی وجود داشته باشد.

هر بیمار بارداری که در معرض سرخجه قرار گرفته است باید فوراً با متخصص زنان و زایمان خود تماس بگیرد.

بیماری سرخجه در كودكان خفيف است به طوری که اغلب مي توان از آنها در خانه مراقبت کرد. دمای بدن کودک را مرتبا کنترل کرده و در صورت بالا رفتن تب با پزشک تماس بگیرید.

برای تسکین درد جزئی، می توانید به کودک خود استامینوفن یا ایبوپروفن بدهید. به یاد داشته باشید، هرگز نباید به کودکی که دارای بیماری ویروسی است آسپرین بدهید، زیرا استفاده از آن در چنین شرایطی منجر به ایجاد سندرم ری (یک نوع آنسفالوپاتی ) شده است.

چه موقع با پزشک تماس بگیریم

اگر به نظر می رسد که علائم بیماری سرخجه کودک شما در حال تشدید است، با متخصص اطفال تماس بگیرید.

دکتر فرناز محامدی

متخصص کودکان و نوزادان

تهران، خیابان آیت الله کاشانی، بین حسن آباد و ابراهیمی شمالی، پلاک ۴۳۰، ساختمان آرمیتا، طبقه سوم، واحد ۳۷

تلفن : ۴۴۰۶۱۵۲۷-۰۲۱