آلرژی غذایی کودکان

شیر، تخم مرغ، سویا، گندم، آجیل درختی، بادام زمینی، ماهی و صدف از جمله شایع ترین مواد غذایی هستند که باعث ایجاد آلرژی غذایی در کودکان می شوند. حساسیت غذایی کودکان می تواند باعث واکنش های جدی و حتی کشنده شود.
بنابراین تغذیه کودک، نحوه تشخیص حساسیت غذایی کودکان و آماگی برای رویارویی با این نوع آلرژی از اهمیت بسزایی برخوردار است.

علائم و نشانه های حساسیت غذایی کودکان کدامند؟

بدن کودکی که حساسیت غذایی دارد محصول غذایی حساسیت زا را مهاجم فرض کرده و به آن واکنش نشان می دهد. در نتیجه ، سیستم ایمنی بدن کودک (که با عفونت و بیماری مبارزه می کند) آنتی بادی هایی را برای مبارزه با آن آلرژن غذایی تولید می کند.

هر بار که کودک غذای حساسیت زا را بخورد (یا در برخی موارد ، با آن تماس داشته باشد و یا آن را بو کند) ، بدن مواد شیمیایی از جمله، هیستامین آزاد می کند. این امر باعث بروز علائم آلرژیک می شود که بر سیستم تنفسی ، دستگاه گوارش ، پوست و یا سیستم قلبی عروقی تأثیر می گذارد.

از علائم آلرژی غذایی کودکان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خس خس سینه
• مشکلات تنفسی
• سرفه
• کوفتگی
• گرفتگی گلو
• شکم درد
• استفراغ
• اسهال
• آب ریزش، خارش و ورم چشم ها
• کهیر
• دانه های قرمز
• ورم
• افت فشار خون ، که میتواند باعث سر گیجه و از هوش رفتن شود

افراد اغلب به دلیل علائم مشابه ، حساسیت غذایی کودکان را با عدم تحمل غذا اشتباه می گیرند. علائم عدم تحمل مواد غذایی می تواند شامل آروغ زدن ، سوء هاضمه ، گاز ، مدفوع شل ، سردرد ، عصبی بودن یا احساس برافروختگی باشد. اما باید توجه داشته باشید که عدم تحمل غذا:

• سیستم ایمنی بدن را درگیر نمی کند.
• در مواردی اتفاق می افتد که فرد نمی تواند ماده ای مثل لاکتوز را هضم کند. (عدم تحمل لاکتوز)
• ناخوشایند است، ولی به ندرت خطرناک می باشد.

شایع ترین آلرژن های غذایی کدامند؟

كودك می تواند به هر غذایی حساسیت داشته باشد، اما این هشت آلرژن، ۹۰ درصد  از كل حساسیت ها به مواد غذایی در كودكان را شامل می شوند:

• شیر
• تخم مرغ
• بادام زمینی
• سویا
• گندم
• آجیل های درختی (مانند گردو و بادام زمینی)
• ماهی
• صدف و میگو

به طور کلی، بیشتر کودکان به مرور زمان و با افزایش سن آلرژی شان نسبت به مواد غذایی حساسیت زا از بین می رود. از بین کسانی که به شیر حساسیت دارند ، حدود ۸۰٪ درنهایت، این حساسیت غذایی را پشت سر می گذارند. حدود دو سوم کودکانی که به تخم مرغ حساسیت دارند و حدود ۸۰٪ از کودکانی که به گندم یا سویا حساسیت دارند تا سن ۵ سالگی آن را از دست خواهند داد. از بین رفتن آلرژی های دیگر غذایی ممکن است سخت تر باشد.

در واکنش های آلرژی کودکان به مواد غذایی چه اتفاقی می افتد؟

واکنش های حساسیت غذایی می تواند در کودکان مختلف متفاوت باشد. گاهی اوقات یک کودک می تواند در زمان های مختلف واکنش های متفاوتی از خود نشان دهد. بنابراین شناسایی سریع و درمان واکنشهای حساسیت غذایی و تغییر تغذیه از اهمیت بسزایی برخوردار است.

واکنش کودکان به مواد غذایی می تواند:

• بسیار خفیف باشند و فقط یک قسمت از بدن کودک را درگیر کنند، مانند کهیر روی پوست
• شدید باشند و بیش از یک قسمت از بدن کودک را درگیر کنند
• طی چند دقیقه یا حداکثر دو ساعت بعد از تماس کودک با غذا اتفاق بیفتند

واکنش های آلرژی غذایی می توانند هر یک از این چهار منطقه بدن کودک را تحت تأثیر قرار دهد:

• پوست: به صورت برجستگی های قرمز خارش دار (کهیر)، به صورت اگزما، قرمزی و تورم صورت یا اندامها، خارش و تورم لب ها، زبان یا دهان (واکنش های پوستی شایع ترین نوع واکنش هستند)
• دستگاه گوارش:  به شکل درد شکم ، تهوع ، استفراغ یا اسهال
• دستگاه تنفسی: به شکل آبریزش یا گرفتگی بینی ، عطسه ، سرفه ، خس خس سینه ، تنگی نفس
• سیستم قلبی و عروقی: به صورت سرگیجه یا غش

گاهی اوقات، آلرژی در کودکان ممکن است باعث بروز واکنشی شدیدتر به نام آنافیلاکسی شود، حتی اگر یک واکنش قبلی خفیف بوده باشد. آنافیلاکسی ممکن است علائمی مشابه با واکنش های خفیف تر شروع شود، ولی به سرعت وخیم تر می شود. فرد بیمار ممکن است دچار مشکلات تنفسی شده  و یا غش کند. در آنافیلاکسی معمولا بیشتر از یک قسمت از بدن درگیر می شود و باید به موقع درمان شود. اگر به موقع درمان نشود، می تواند زندگی فرد بیمار را به خطر بیندازد.

چگونه آلرژی غذایی کودکان تشخیص داده می شود؟

اگر کودک شما حساسیت غذایی داشته باشد ، پزشک متخصص اطفال برای تشخیص نوع حساسیت درباره این موارد از شما سوال خواهد کرد:

• علائم و نوع تغذیه کودک شما
• تعداد دفعاتی که واکنش های آلرژیک اتفاق می افتند
• مدت زمانی بین تغذیه از یک غذای خاص و شروع علائم آلرژی
• سابقه خانوادگی آلرژی و بیماری هایی نظیر بیماری اگزما و آسم

 پزشک هر موردی که علائم مشابه ایجاد کند را نیز مورد بررسی قرار خواهد داد. مثلا، اگر کودک شما بعد از نوشیدن شیر دچار اسهال شده است، پزشک باید او را از نظر عدم تحمل لاکتوز مورد بررسی قرار دهد. بیماری سلیاک ( بیماری که در آن فرد مبتلا قادر به تحمل گلوتن پروتئین نیست) نیز می تواند علائم مشابهی را ایجاد کند.

پزشک متخصص کودکان ممکن است شما را برای تشخیص به یک متخصص آلرژی ارجاع دهد.

متخصص آلرژی برای کمک به تشخیص، آزمایش هایی انجام خواهد داد. آزمایش هایی نظیر:

• آزمایش پوست: در این روش عصاره مایع آلرژن غذایی از راه ایجاد خراش هایی بر روی ساعد و یا پشت کودک شما قرار داده می شود. بعد از این مرحله ۱۵ دقیقه صبر می کنند تا ببینند آیا لکه های قرمز متورم در آن ناحیه ظاهر می شود یا خیر. در صورت مشاهده لکه های قرمز نتیجه آزمایش مثبت بوده که بیانگر این مطلب است که کودک شما به آن ماده غذایی خاص حساسیت دارد.
• آزمایش خون: متخصص آلرژی از طریق انجام آزمایش خون به وجود یا عدم وجود آنتی بادی های IgE  در خون بیمار به هنگام مصرف یک ماده غذایی خاص پی خواهد برد.

در صورتی که نتیجه آزمایش به وضوح مشخص نباشد. پزشک ممکن است برای رسیدن به یک نتیجه قطعی از روشی به نام چالش غذایی استفاده کند.

در این روش مقداری از ماده غذایی حساسیت زا به تدریج به کودک داده شده و علائم حساسیت توسط پزشک بررسی می شود. این روش باید در مطب پزشک یا بیمارستان و با تجهیزات کمک های اولیه کامل انجام شود تا بتوان از خطرات احتمالی آن جلوگیری کرد.

در بیشتر مواقع این آزمایش زمانی انجام می شود که پزشک می خواهد مطمئن شود کودک دیگر به یک نوع تغذیه خاص حساسیت ندارد و آلرژی او رفع شده است.

آلرژی غذایی کودکان چگونه درمان می شود؟

اگر کودک شما حساسیت غذایی داشته باشد، متخصص آلرژی در جهت ایجاد یک برنامه درمانی به شما کمک خواهد کرد. منظور از درمان، اجتناب از یک آلرژن خاص و تغذیه نکردن غذاهایی است که آن آلرژن در آنها وجود دارد.

شما باید همیشه برچسب های مواد غذایی را چک کنید و از عدم وجود هر یک از هشت آلرژن حساسیت زای رایج (شیر، تخم مرغ، ماهی، صدف، آجیل درختی، بادام زمینی، گندم، سویا) که فرزندتان به آن حساسیت دارد اطمینان حاصل کنید.

هیچ درمان قطعی برای حساسیت غذایی کودکان وجود ندارد، اما داروها می توانند برخی از علائم را درمان کنند. از آنتی هیستامین ها برای درمان کهیر، برای آبریزش بینی یا برای دل درد ناشی از واکنش های آلرژیک استفاده می شود.

اگر کودک شما به آلرژی های غذایی حاد مبتلا باشد پزشک از او خواهد خواست که همیشه قلم اپی نفرین به همراه داشته باشد.

قلم اپی نفرین دارویی است قابل حمل و با استفاده آسان برای مواقع اورژانسی که حتما باید توسط پزشک تجویز شود. روش استفاده از این دارو توسط پزشک به والدین آموزش داده می شود. در صورتی که کودک از لحظ سنی توانایی استفاده از آن را داشته باشد هم میتواند توسط خود کودک استفاده شود. این دارو یک داروی اورژانسی بوده و باید همیشه در دسترس باشد.

علائم و نشانه های آنافیلاکسی که برای درمان به اپی نفرین نیاز دارند، عبارتند از:

• کوفتگی
• احساس گرفتگی گلو
• تورم در دهان
• مشکلات تنفسی
• وقوع هر گونه علامت از دو یا چند سیستم بدن (پوست ، قلب ، ریه ها و غیره) به صورت همزمان مانند کهیر و درد شکم
• ترکیب دو یا چند علامت و اثر آن بر روی قسمتهای مختلف بدن

به همراه داشتن آنتی هیستامین های بدون نسخه هم خالی از لطف نخواهد بود. برای درمان آلرژی های خفیف می توانید از آن استفاده کنید. هرگز به جای قلم اپی نفرین از آنتی هیستامین استفاده نکنید.