بیماری سلیاک علائم عوارض و درمان

بیماری سلیاک چیست؟

بیماری سلیاک (Celiac Disease) یا حساسیت به گلوتن یک بیماری خود ایمنی جدی است که در افراد با پیش زمینه ژنتیکی رخ می دهد. در این افراد هضم گلوتن منجر به آسیب رساندن به روده کوچک می شود. از هر ۱۰۰ نفر در دنیا یک نفر به این بیماری مبتلا می شود. این بیماری همچنین با نام های، بیماری کو الیاک (coeliac disease) ، اسپرو سلیاک (celiacsprue)، اسپرو غیر گرمسیری (non-tropical sprue) و آنتروپاتی حساس به گلوتن (glutensensitive enteropathy) نیز شناخته می شود. هنگامی که افراد مبتلا به بیماری سلیاک (Celiac Disease) گلوتن می خورند (پروتئین موجود در گندم، چاودار و جو) ، سیستم ایمنی آنها به اشتباه روده کوچک را مورد حمله قرار می دهد. این حملات منجر به آسیب دیدن ویلی ها (برجستگی های شبیه انگشت که در طول رود باریک قرار دارند و مسئول جذب مواد غذایی هستند) می شود. با آسیب دیدن ویلی ها، مواد مغذی به درستی جذب بدن نمی شوند. در ادامه این مقاله شما را با علائم و عوارض بیماری سلیاک در کودکان و نوزادان و نوجوانان آشنا خواهیم کرد.

حساسیت به گلوتن ارثی است به این معنی که از خانواده به ارث میرسد . از هر ده نفر افرادی که یک خویشاوند درجه یک مبتلا به سلیاک (والدین، ​​فرزند، خواهر و برادر) دارند، یک نفر به این بیماری مبتلا می شود.

حساسیت به گلوتن ممکن است بعد از مصرف غذاها یا داروهایی که حاوی گلوتن هستند، در هر سنی بروز کند. حساسیت به گلوتن اگر درمان نشود، ممکن است سلامت فرد را به صورت جدی به خطر بیاندازد.

عوارض طولانی مدت بیماری

مبتلایان به این بیماری دو برابر بیشتر از افراد دیگر در معرض ابتلا به بیماری عروق کرونر و چهار برابر بیشتر از افراد دیگر در معرض ابتلا به سرطان روده کوچک هستند.

دغدغه های عوارض بیماری سلیاک (Celiac Disease) درمان و مراقبت از این بیماری را با بیماری های حاد کلیوی و سرطان مقایسه می کنند.

حساسیت به گلوتن درمان نشده می تواند منجر به تشدید سایر اختلالات خود ایمنی مانند دیابت نوع یک، ام اس و بسیاری از بیماری های دیگر از جمله درماتیت هرپتیفورم (یک راش پوستی خارش دار)، کم خونی، پوکی استخوان ، ناباروری و سقط جنین، و مشکلات عصبی مانند صرع و میگرن، کوتاهی قد، مشکلات قلبی و سرطان روده شود.

علائم بیماری سلیاک

تشخیص حساسیت به گلوتن دشوار است، چراکه هر فرد را به شکل متفاوتی تحت تاثیر قرار می دهد. بیش از ۲۰۰ علامت مختلف برای بیماری سلیاک (Celiac Disease) شناخته شده است که ممکن است در دستگاه گوارش یا سایر قسمتهای بدن بروز کنند. برخی افراد در کودکی و برخی دیگر در بزرگسالی به این بمیاری مبتلا می شوند. دلیل این امر هنوز مشخص نیست.

برخی از افراد مبتلا به سلیاک (Celiac Disease) هیچ علامتی ندارند، اما آزمایش خون آنها ابتلا به سلیاک را نشان می دهد. برخی دیگر ممکن است آزمایش خون منفی داشته باشند، اما نمونه برداری از روده حاکی از ابتلای آنها به این بیماری باشد. با این وجود، همه مبتلایان به این بیماری (کسانی که علامت دارند و کسانی که علامتی ندارند) در معرض خطر عوارض طولانی مدت هستند.

شایع ترین علائم سلیاک در کودکان

علائم گوارشی سلیاک در کودکان و نوزادان شایع تر است. در اینجا به شایع ترین علائم سلیاک (Celiac Disease) در کودکان اشاره شده است:

• نفخ و درد شکم
• اسهال مزمن
• استفراغ
• یبوست
• مدفوع کم رنگ، بدبو یا چرب
• کم خونی فقر آهن
• کاهش وزن
• خستگی
• تحریک پذیری و مشکلات رفتاری
• نقص در مینای دندانهای دائمی
• تاخیر در رشد و بلوغ
• کوتاهی قد
• عدم رشد
• بیش فعالی (ADHD)

علائم بیماری سلیاک در نوزادان و شیرخواران

نوزادان و شیرخواران علائم بارزتری دارند که معمولاً در دستگاه گوارش بروز می کند. این علائم شامل موارد زیر است:

• استفراغ
• نفخ
• تحریک پذیری
• کاهش رشد
• دل پیچه
• اسهال یا مدفوع بد بو
• سوء تغذیه

علائم بیماری سلیاک در کودکان مدرسه ای

استفراغ در كودكان مدرسه ای كمتر از نوزادان و شیرخواران دیده می شود. علائم بیماری سلیاک (Celiac Disease) در این سن شامل موارد زیر است:

• معده درد یا درد شکم
• دل پیچه
• اسهال
• یبوست
• مشکل در وزن گرفتن یا وزن کم کردن

علائم بیماری سلیاک در کودکان و نوجوانان

کودکان و نوجوانان بزرگتر ممکن است علائم مربوط به روده نداشته باشند، که به آنها علائم خارج روده ای یا علائم غیر اختصاصی گفته می شود.

این علائم همان چیزی است که پزشک را مجبور به انجام آزمایش بیماری سلیاک (Celiac Disease) می کند. برخی از این علائم عبارتند از:

• رشد متوقف شده
• کاهش وزن
• بلوغ تاخیری
• درد در استخوان یا مفاصل
• خستگی مزمن
• سردردهای مکرر یا میگرن
• بثورات پوستی خارش دار (درماتیت هرپتیفرم)
• زخمهای مکرر دهان، زخم های آفتی

نوجوانان مبتلا به سلیاک (Celiac Disease) همچنین ممکن است دچار تغییرات خلق و خو مانند اضطراب، افسردگی و حملات عصبی شوند. 

رژیم غذایی فاقد گلوتن مناسب برای بیماران مبتلا به سلیاک

بیماران حساس به گلوتن باید رژیم غذایی خاصی داشته باشند. گلوتن پروتیینی است که در غلاتی مانند گندم ، جو، جوی سیاه و چاودار وجود دارد. تنها درمان برای بیماران سلیاک رژیم فاقد گلوتن برای تمام عمر می باشد. بیماران مبتلا به بیماری سلیاک (Celiac Disease) باید بدانند که با رعایت کامل رژیم غذایی فاقد گلوتن، علائم و عوارض این بیماری بهبود پیدا می کند. رژیم غذایی در بیماران مبتلا به بیماری سلیاک (Celiac Disease) بستگی به شدت علائم برای هر فردی متفاوت است.

غذاهای ممنوع برای بیماران مبتلا به سلیاک

• انواع نان های حاوی آرد معمولی
• ماکارونی و اسپاگتی
• انواع کیک و بیسکوییتهای معمولی و کلوچه ها

در بعضی موارد برای سوپهای آماده و سس ها و انواع سوسیس و کالباس نیز از این نوع موادغذایی استفاده شده است که باید از مصرف این موادغذایی پرهیز کرد .

• غذاهای حاوی نان، نان خشک و بیسکوییت
• غذاهای کنسرو شده
• کباب کوبیده رستورانها
• فرنی حاوی آرد گندم
• رشته فرنگی و شیرینی های حاوی آرد گندم یا جو
• شکر قهوه ای
• آجیل بو داده و دارچین
• همیشه باید از مصرف غذاهای مشکوک صرف نظر شود.

بنابراین این بیماران باید برای خرید موادغذایی، توضیحات نوشته شده روی برچسب غذاها را مطالعه کنند و فقط موادغذایی فاقد گلوتن خریداری شود.

درمان بیماری سلیاک

در حال حاضر، تنها درمان این بیماری پیروی مادام العمر از یک رژیم غذایی فاقد گلوتن است. افرادی که از رژیم غذایی فاقد گلوتن پیروی می کنند باید از خوردن غذاهایی که گندم ، چاودار و جو دارند خودداری کنند. غذاهایی مانند نان و آبجو از این جمله اند.

حتی مصرف مقادیر کم گلوتن، مانند خرده های نان باقی مانده از تخته برش نان یا توستر نیز می تواند باعث آسیب به روده کوچک شود.