بلاگ

کولیک شبانه نوزاد

کولیک نوزاد : علائم ، تشخیص و درمان خانگی

کودک تازه متولد خود را به خانه می آورید. برای هفته های متوالی، این کودک کاری جز خوابیدن، غذا خوردن و گریه کردن ندارد. تنها چند هفته بعد، شما با گریه های ممتد کودک خود و عارضه ای تحت عنوان کولیک نوزاد یا کولیک شیرخوارگی مواجه می شوید. هیچ راهی برای آرام کردن کودک خود پیدا نمی کنید. صورت او کاملا قرمز می شود و مشت های خود را گره می کند. مهم نیست که چقدر برای آرام کردن او تلاش می کنید، در هر صورت او آرام نمی شود و به نظر می رسد هر آنچه که سبب ناراحتی اش می شود به صورت دوره ای گریبان او و شما را می گیرد. این بازه های پر استرس و غم انگیز به طور متوالی تکرار می شوند و به نظر می رسد که پایانی برای این مشکل نیست. به دنیای کولیک نوزادان یا کولیک شبانه نوزاد خوش آمدید.

کولیک نوزاد چیست؟

واقعیت این است که بچه ها گریه می‌کنند و این بهترین روش آن ها برای برقراری ارتباط با شما و بروز نیاز های خود در این برهه از زندگیشان است. به عنوان والدین، شما به صورت بیولوژیکی به گونه ای برنامه ریزی شده اید که بتوانید به نیاز های کودک خود پاسخ دهید. کولیک نوزادان با گریه شدید و ناگهانی آن ها بدون هیچ دلیل موجهی همراه است … و به نظر می رسد که هیچ درمان خاصی نیز ندارد.

کولیک شبانه نوزاد
کولیک شبانه نوزاد

کولیک نوزادان (قولنج نوزادی) یک بیماری با علایم مشخص نیست، بلکه ترکیبی از رفتارهای گیج کننده است که از سوی نوزاد سر می زند. بسیاری کولیک نوزاد را نامی دیگر برای توصیف گریه های شدید نوزادان سالم می دانند. مسئله اصلی آنجاست که به جز گذشت زمان، هیچ راه حل مشخصی برای این عارضه وجود ندارد. کولیک نوزاد امری رایج است و از هر ۵ نوزاد، یک کودک به این عارضه دچار می شود. گریه های شدید نوزاد و شرایط استرس زای ناشی از آن می تواند برای ساعت های متمادی ادامه پیدا کند و حتی در طول شب رخ دهد. سخت ترین بخش این عارضه، آرام کردن نوزاد است و این امر می تواند سبب خستگی و نگرانی والدین شود.

پزشکان معمولا کولیک شیرخوارگی را بر اساس سه قانون مهم تشخیص می دهند.این سه قانون بر پایه گریه کودک استوار هستند:

  • نوزاد حداقل سه بار در طول روز گریه های شدید و بی دلیل از خود نشان دهد.
  • این گریه ها برای حداقل سه روز در هفته رخ دهند.
  • این شرایط برای حداقل سه هفته متوالی ادامه پیدا کند.

کولیک نوزادان چگونه شروع شده و خاتمه پیدا می‌کند؟

خبر خوب این است که کولیک نوزادان زیاد طول نمی کشد. در اکثر مواقع، کولیک نوزادان در سنین دو تا سه هفتگی نوزاد ( و اندکی بعد تر در نوزادان نارس) شروع می شود. این عارضه در شش هفتگی به اوج خود می رسد و معمولا ۱۰ الی ۱۲ هفته پس از تولد به تدریج از بین می رود. در سه ماهگی نوزادان ( و معمولا دیرتر در نوزادان نارس) کولیک شیرخوارگی به شکل معجزه آسایی درمان می شود. کولیک نوزاد ممکن است به طور ناگهانی و یا به آرامی از بین برود. با تمام سختی هایش، این دوره به مرور زمان تمام می شود و کودک آرامش پیدا می کند.

در چنین شرایطی، صبوری و کسب دانش و تجربه می تواند به والدین کمک کند تا در ساعت های طوفانی و پر استرس، کودک خود را بهتر مدیریت کنند.

علائم کولیک نوزادان یا کولیک شیرخوارگی

علایم کولیک نوزادان چیست؟ در اینجا به معرفی برخی از رایج ترین علائم کولیک شبانه نوزاد که والدین باید به آن ها توجه کنند خواهیم پرداخت:

  • کولیک شیرخوارگی به طور کلی از الگوی «قوانین سه گانه» پیروی می کند: گریه برای حداقل سه ساعت در طول روز، حداقل سه روز در هفته و تکرار این شرایط برای حداقل سه هفته متوالی
  • حملات گریه معمولا در یک زمان مشخص روز اتفاق می افتد (معمولاً در اواخر بعد از ظهر یا اوایل شب ، اما ممکن است این زمان در مواردی متفاوت باشد).
  • به نظر می رسد کودک شما بی دلیل گریه می کند (نه به این دلیل که پوشکش کثیف شده است یا گرسنه و یا خسته است).
  • کودک ممکن است پاهایش را بالا بکشد، مشت هایش را گره کند و به طور کلی پاها و دستانش را بیشتر حرکت دهد.
  • کودک شما اغلب چشمان خود را می بندد یا آنها را کاملاً گشاد کرده و باز می کند؛ ابروهای خود را جمع می کند و حتی نفس خود را برای مدت کوتاهی نگه می دارد.
  • فعالیت روده او ممکن است افزایش یابد و گاز دفع کند یا ترشح بزاق بیشتر شود.
  • گریه شدید غذا خوردن و خوابیدن نوزاد را مختل می کند.کودک با عصبانیت به دنبال پستانک است اما بلافاصله آن را رد می کند. او چرت می زند و بلافاصله با فریاد و گریه از خواب بیدار می شود.

تفاوت بین گریه‌ی ناشی از کولیک شیرخوارگی و گریه معمولی چیست؟

هیچ تعریفی برای گریه کولیک وجود ندارد یا تفاوتی بین این نوع گریه و نوع معمولی آن وجود ندارد. با این حال دکترها معمولا بر بلند بودن، شدید بودن این گریه نسبت به گریه‌ی معمولی تاکید دارند. گریه ناشی از کولیک شیرخوارگی گاهی اوقات شبیه جیغ است.

نوزادان کولیکی نیز تسکین ناپذیر به نظر می رسند و بیشتر از نوزادان فاقد کولیک شیرخوارگی در طول روز گریه می کنند. شاید این زمان برای والدین خسته در طول روز بیشتر به نظر برسد، اما در حقیقت گریه ناشی از کولیک شیرخوارگی تنها چند ساعت به طول می انجامد.

بیشتر اوقات، کولیک روزانه به صورت دوره‌ای رخ می‌دهد اما برخی از کودکان در شب به این عارضه دچار می شوند.

علت به وجود آمدن کولیک نوزادان چیست؟

علت اصلی به وجود آمدن کولیک نوزادان  یک راز است. تا به امروز محققین فهمیده اند که این عارضه هیچ ارتباطی با ژنتیک یا شرایط دوران حاملگی و تولد نوزاد ندارد. حتی تحقیقات ثابت کرده است که این عارضه هیچ ارتباطی با شیوه نگهداری از نوزاد ندارد و به بیان دیگر، هیچ کس در پیدایش آن مقصر نیست.

با توجه به این موضوع، تئوری هایی در خصوص دلایل ممکن برای به وجود آمدن کولیک مورد توجه هستند:

حواس بیش از حد تحریک شده

نوزادان تازه متولد شده مکانیزم داخلی برای تنظیم منظره ها و صداها در اطراف خود دارند که به آنها اجازه می دهد بدون آنکه محیط مزاحم آنها شود، بخوابند و غذا بخورند. با این حال در پایان ماه اول تولد، این مکانیسم از بین می رود و باعث می شود نوزادان نسبت به محرک های اطرافشان حساس تر شوند. با احساسات جدید زیادی روبرو می شوند و در نتیجه نسبت به محیط اطراف خود حساس تر می شوند. برای از بین بردن این استرس، آنها گریه می کنند ( و این گریه تکرار می‌شود).  بر اساس این تئوری، کولیک شبانه نوزاد زمانی از بین می رود که نوزاد یاد بگیرد چگونه برخی از محرک های محیطی را فیلتر کند و با این کار، از بار احساسی اضافی خود، بکاهد.

سیستم هضم نابالغ

هضم غذا برای سیستم گوارش کاملاً جدید کودک وظیفه بزرگی است. در نتیجه، غذا ممکن است خیلی سریع از آن عبور کرده و به طور کامل تجزیه نشود که در نتیجه باعث ایجاد گاز در روده ها می شود.

ریفلاکس معده نوزادان

تحقیقات نشان داده است که ریفلاکس معده در نوزادان می تواند باعث بروز دوره های گریه در نوزادان مبتلا به کولیک نوزاد شود اما علت اصلی آن نیست. ریفلاکس اسید در نوزاد غالباً  به خاطر عدم تکامل ساختار اسفنکتر تحتانی مری در کودکان است. این ماهیچه ها می توانند از بازگشت اسید معده به داخل گلو و دهان و در نتیجه تحریک مری جلوگیری کند. علائم این عارضه شامل تف مکرر، غذا خوردن ضعیف و تحریک پذیری در طی و بعد از تغذیه است. خبر خوب این است که ریفلاکس اسید در نوزادان تا سن یک سالگی کاملا برطرف می شود (و کولیک شبانه نوزاد معمولاً خیلی قبل تر از  این زمان از بین می رود).

آلرژی یا حساسیت غذایی

عده ای از کارشناسان معتقد هستند کولیک شیرخوارگی در نتیجه واکنش های آلرژیک به پروتئین های موجود در شیر گاو به وجود می آید. این عارضه در کودکان تغذیه شده با شیر خشک بیشتر دیده می شود. گاهی مواقع نیز کولیک ممکن است واکنشی به غذاهای خاص در رژیم غذایی مادران شیرده باشد. در هر صورت، این حساسیت ها می توانند باعث ایجاد درد در شکم شوند و گریه های شدید نوزاد را نتیجه شوند.

قرار گرفتن در معرض دود دخانیات

نتایج چندین مطالعه نشان می دهند احتمال ابتلای نوزادان به کولیک شبانه نوزاد در مادرانی که در حین بارداری یا پس از آن سیگار می کشند، بیشتر است و در این راستا سیگار می تواند مقصر  اصلی باشد. اگرچه این رابطه علت و معلول وجود دارد، اما هنوز دقیقا مشخص نیست که چگونه دود سیگار می تواند به کولیک شبانه نوزاد مرتبط باشد. به خاطر اثرات مخرب بسیار مهم تر دود سیگار در کودکان، از مصرف دخانیات در اطراف نوزادان خودداری کنید و به دیگران نیز اجازه ندهید که در نزدیکی کودک شما، سیگار بکشند.

درمان خانگی کولیک شبانه نوزاد

نگهداری از کودکی که دچار کولیک نوزادان است می تواند علاوه بر خستگی و ناتوانی، احساس گناه و بی کفایتی را نیز در والدین به وجود آورد. بهتر است در چنین شرایطی آرام باشید و با دنبال کردن چند استراتژی، این دوران را با فشار کمتر سپری کنید. ما در اینجا به معرفی چند ترفند خواهیم پرداخت. بهتر است تمام راه حل های زیر را به طور یکجا امتحان نکنید، چرا که ممکن است سبب گیجی نوزاد خود شوید. با پزشک خود برای راه حل ها و دلایل احتمالی بروز این عارضه در فرزند خود مشورت کنید.

اگر به حواس بیش از حد تحریک شده مشکوک هستید مشکوک هستید راه های زیر را امتحان کنید:

پاسخ دادن

گریه تنها راه ارتباطی کودک برای بیان نیازهایش است؛ اما همچنین این تنها راه او برای کنترل هرگونه فضای جدید و گیج کننده است. او گریه می کند و  شما به طرف او می دوید. در این نمایش قدرت، او همه چیز دارد و این شما هستید که کاملا ناتوانید. در واقع، مطالعات نشان می دهد که پاسخ سریع به گریه های کودک، می تواند در دراز مدت از شدت و دفعات گریه او بکاهد.

هیجان غیر مستقیم

بازدیدکنندگان را محدود کنید و از قرار گرفتن کودک در معرض تجربیات جدید در محیط تحریک کننده، به ویژه در اواخر بعد از ظهر و اوایل شب خودداری کنید. تحقیق کنید کودک شما چگونه به برخی محرک ها پاسخ می دهد و از هر چیزی که به نظر می رسد باعث آزارش می شود، او را دور نگه دارید.

آرامش  برقرار کنید

ایجاد محیطی آرام می تواند به کودک شما بسیار کمک کند. نور چراغ ها را کم کنید، با لحن های آرامش بخش با او  صحبت کنید یا لالایی بخوانید (یا اصلاً صحبت نکنید)، سر و صدا و سایر عوامل حواس پرتی را به حداقل برسانید.

اگر به مشکلات گوارشی کودک خود شک کرده‌اید:

به شکم بچه فشار بیاورید

برخی از کودکان مبتلا به کولیک شبانه نوزاد، از ایجاد فشار بر روی شکمشان احساس ارامش می کند و این کار می تواند سبب تسکین مادر و فرزند شود. برای این کار می توانید نوزاد خود را به شکل دمر بر روی پاهای خود قرار دهید یا او را بر روی شانه خود قرار دهید، به گونه ای که شکم او بر روی شانه شما قرار بگیرد. شما می توانید «حمل کولیکی» را نیز امتحان کنید. برای این کار کودک خود را به شکل دمر بر روی زمین قرار دهید و اجازه دهید شکم او بر روی بازوی شما قرار بگیرد. به آرامی بر پشت او بزنید یا او را ماساژ دهید.

آروغ نوزاد خود را بگیرد

اگر کودک شما به دلیل گاز معده بی قرار است، گرفتن آروغ نوزاد می تواند سبب تسکین او شود. مطمئن شوید که به خوبی گاز معده او را گرفته اید.

در مورد قطره های ضد نفخ سوال کنید

مطالعات نشان می دهد که کاهش نفخ ممکن است باعث کاهش ناراحتی (و گریه) شود. بنابراین از پزشک متخصص اطفال در مورد استفاده از قطره های ضد نفخ ساخته شده با سیمتیکون سوال کنید. این قطره ها با شکستن حباب های گاز می توانند سبب تسکین کودک شما شوند. اگرچه تحقیقات هنوز استفاده از این قطره ها را به عنوان درمان قطعی نمی شناسد، اما ممکن است پزشک شما استفاده از آن ها را توصیه کند.

پروبیوتیک ها را در نظر بگیرید

قطره های پروبیوتیک ممکن است به طور بالقوه گریه را در برخی از نوزادان مبتلا به کولیک شیرخوارگی مهار کند. این مواد می توانند مشکلات شکمی را تسکین دهند (باکتری های پروبیوتیک به طور طبیعی در دستگاه گوارش رشد می کنند و برای سلامت روده مفید هستند). مانند مورد قبل، تحقیقات در این زمینه بسیار محدود است اما با ممکن است برخی از متخصصین اطفال استفاده از آن ها را توصیه کنند.

مراقب آنچه می خورید باشید

اگر در دوران شیردهی هستید، با پزشک خود در خصوص رژیم غذایی خود کمک بخواهید. گاهی رژیم غذایی مادران شیرده می تواند در سیستم گوارشی نوزادان تاثیر بگذارد. وجود مواد غذایی شامل سبزیجات نفاخ (کلم ، گل کلم)، مرکبات اسیدی یا غذاهای آلرژی زا (لبنیات ، سویا ، گندم ، تخم مرغ ، بادام زمینی ، مغزهای درختی ، ماهی) می توانند مشکل ساز باشند.

در مورد تغییر شیرخشک سوال کنید

برای برخی از شیرخواران تغذیه شده با شیر خشک،  تغییر فرمول شیر خشک مصرفی و یا کنار گذاشتن آن دسته از محصولاتی که بر پایه شیر گاو هستند، می تواند تفاوت زیادی ایجاد کند. مطالعات نشان داده است که وی هیدرولیز شده غیر آلرژیک می تواند علایم کولیک را در برخی از نوزادان کاهش دهد. قبل از این تغییر حتما تأیید پزشک خود را دریافت کنید. همچنین، از استفاده از فرمول هیدرولیز شده با کازئین به عنوان روش های درمانی برای کولیک شبانه نوزاد خودداری کنید.

دیگر درمان های خانگی کولیک نوزاد

نزدیک شدن به نوزاد

نوازش، بغل کردن یا حمل کودک نه تنها به او احساس امنیت و نزدیکی جسمی با شما را می بخشد (و بعد از ۹ ماه نزدیکی مداوم، ممکن است این امر برای کودک بسیار آرامش بخش باشد)، بلکه می تواند به شما کمک کند تا بهتر با او هماهنگ شوید. آیا نگران لوس شدن و وابسته شدن کودک در صورت بقل کردن بیش از حد او هستید؟ این ترس ها را کنار بگذارید. شما نمی توانید یک نوزاد تازه متولد شده را لوس کنید. بنابراین اگر نوازش های شما به او کمک میکند که آرام باشد، این امر را از او دریغ نکنید.

پیچیدن قنداق

یک پتوی کوچک را با اتو یا خشک کن لباس گرم کنید و آن را به خوبی دور کودک خود بپیچید. ترکیبی از گرما و احساس امنیت ممکن است به بهتر شدن حال کودک کمک کند.

نویز سفید را امتحان کنید

صدای جاروبرقی یا خشک کن می تواند برای نوزادان آرامش بخش باشد چرا که فضای رحم را به یاد آنها می آورد. یک دستگاه تولید کننده نویز سفید می تواند به شما در این راستا کمک کند.

موسیقی آرامبخش پخش کنید

نوزادی که گریه می کند ممکن است به آواز آرام لالایی یا پخش آرام موسیقی کلاسیک پاسخ مثبت دهد. سایر نوزادان از صدای طبیعت یا صدای پنکه لذت می برند. تکرار کلماتی مانند «هیششش» نیز می تواند کمک کننده باشد. برای پیدا کردن چیزی که کودکان دوست دارد، باید آزمون و خطا کنید.

حرکت کنید

تاب خوردن یا حرکات موجی را امتحان کنید. حرکت برای نوزادان آرامش بخش است، زیرا مشابه آن احساسی است که در رحم تجربه کرده اند.

از پستانک کمک بگیرید

به نظر می رسد برخی از نوزادان مبتلا به کولیک دوست دارند دائماً غذا بخورند و این ممکن است به دلیل احساس آرامشی باشد که مکیدن در آن ها ایجاد می کند. بنابراین اگر کودک شما دائما کلافه است و به نظر می رسد همیشه گرسنه است، ممکن است پستانک به شما کمک کند. اگر مطمئن نیستید کودک به اندازه کافی غذا می خورد یا خیر، با پزشک خود مشورت کنید.

رفتن به بیرون از خانه

گاهی اوقات فقط تغییر مکان به طرز جادویی روحیه کودک را تغییر می دهد. کودک خود را برای پیاده روی در کالسکه قرار دهید یا او را بر روی صندلی مخصوص ماشین قرار داده و برای گردش با ماشین بیرون ببرید. در صورتی که او در ماشین شروع به گریه کرد، به سمت خانه باز گردید تا حواس شما در خلال رانندگی پرت نشود.  

به یاد داشته باشید، هیچ وقت نباید بدون مشورت با پزشک متخصص اطفال، به کودک خود داروی گیاهی یا شیمیایی بدهید. همیشه قبل از ایجاد تغییرات اساسی در رژیم غذایی کودک خود، با پزشک او صحبت کنید.

گریپ واتر و کولیک شبانه نوزاد

در بسیاری از مقالات غیر علمی از گریپ واتر به عنوان داروی گیاهی برای درمان کولیک نوزادان توصیه شده است. اگرچه بسیاری از والدین گریپ واتر را به عنوان راهی برای آرام کردن کودکان مبتلا به کولیک شیرخوارگی خود می دانند، اما هیچ مطالعه معتبری در خصوص این امر انجام نشد هاست و سازمان غذا و دارو (FDA) نیز این امر را تایید نکرده است. بهتر است قبل از استفاده از گرایپ واتر یا هر روش درمان دیگری، با پزشک اطفال مشورت کنید.

معرفی راه حل هایی برای والدینی که با کولیک نوزادان دسته و پنجه نرم می کنند

اگرچه ساعت ها گریه متوالی برای کودک چندان خطرناک نیست، اما مطمئنا اثر مخربی در روح و روان والدین به جا می گذارد. شنیدن صدای جیغ کودک می تواند دلخراش، ناراحت کننده و  استرس زا باشد و صدمات روحی و جسمی زیادی را برای پدر و مادر به همراه داشته باشد.

برای کنار آمدن با گریه های بلند و ناتمام کودکان، موارد زیر را امتحان کنید:

او را بغل کنید

یک بازوی تازه گاهی اوقات باعث آرامش کودک گریان می شود. اگر در ساعات بیماری کودک هر دو والد در خانه حضور دارند، اطمینان حاصل کنید که وظیفه آرام کردن کودک به طور مساوی بین هر دوی شما تقسیم شده باشند.

کمی استراحت کنید

پاسخ به گریه، که تنها راه ارتباطی نوزاد است، بسیار مهم است اما هر چند وقت یک بار،  به خود استراحت دهید.  شما می توانید نگهداری از کودک را به بازه های زمانی ۱۰ الی ۱۵ دقیقه تقسیم کنید و در هر دوره، یکی از والدین از کودک مراقبت کند و والد دیگر از محیط دور شده و استراحت کند. این کار به شما کمک می کند تا این دوران را راحت تر پشت سر بگذارید.

خود را با شرایط مطابقت دهید

از گوش گیر، هدفون کاهش دهنده صدا و یا موسیقی استفاده کنید تا از اثر گریه های کودک خود بکاهید. مطمئن شوید که در این شرایط می توانید صدای کودک خود را  بشنوید اما حداقل برای یک بازه چند دقیقه ای، صدای این گریه ها چندان بلند نخواهد بود.

صحبت در مورد آن

با همسرتان، خانواده، متخصص اطفال و یا یک دوست در مورد تجربیات خود صحبت کنید.  مطمئن شوید که در این راستا حمایت می شوید و تنها نیستید.

از دیگران کمک بگیرید

اگر تحمل این شرایط برایتان دشوار است، از کمک گرفتن نهراسید. شما می توانید از شریک زندگی خود، خانواده، دوست یا پرستار کودک کمک بگیرید. اگر تحت فشار هستید، با پزشک یا یک متخصص بهداشت روان صحبت کنید. این کار به شما کمک می کند تا نه تنها احساس بهتری داشته باشید، بلکه به عنوان والدین این دوران را بهتر و راحت تر سپری کنید.  

چه زمانی کولیک شیرخوارگی نیاز به مراجعه به پزشک دارد؟

در بیشتر مواقع، گریه های بلند و متوالی کودک در طول روز، ناشی از کولیک نوزادان است. با این حال، بهترین نقطه شروع برای رفع این شرایط، مراجعه به پزشک متخصص اطفال است. پزشک کودکان می تواند با معاینه کودک در ابتدا، سایر علل احتمالی گریه بیش از حد کودک را بررسی کند. در چنین شرایطی، وی می تواند به شما چند راه حل مناسب برای تسکین این شرایط پیشنهاد کند. توصیف شکل گریه کودک (مدت زمان، شدت، الگوی آن و هرگونه تغییر در شدت و علایم آن) می تواند به پزشک کمک کند تا سایر بیماری های زمینه ای (مانند رفلاکس معده، عفونت یا آلرژی به شیر) که می توانند سبب گریه شوند را بررسی کند.

به خاطر داشته باشید که گریه های نوزاد، زمانی تمام می شوند که کودک آرام شده باشد و کولیک او برطرف شود. فراموش نکنید که پس از رفع این مشکل و کسب تجربه خوب، شما تنها از اولین چالش بزرگ والدین یک نوزاد، جان سالم به در برده اید!

کارت ویزیت دکتر فرناز محامدی متخصص کودکان و نوزادان (اطفال)
دکتر فرناز محامدی متخصص اطفال

دکتر فرناز محامدی

متخصص کودکان و نوزادان

تهران، خیابان آیت الله کاشانی، بین حسن آباد و ابراهیمی شمالی، پلاک ۴۳۰، ساختمان آرمیتا، طبقه سوم، واحد ۳۷

تلفن : ۴۴۰۶۱۵۲۷-۰۲۱

مقالات مشابه

نظر دهید