آموزش خواب نوزاد و کودک : روشهای متداول

نکاتی که در مورد آموزش خواب نوزاد باید بدانید

قبل از هر چیز باید بدانید که خواب خوب یک رویا نیست، و هم برای شما و و هم برای کودک بد خواب تان امکان پذیر است! «دیگر هرگز نمی توانی یک خواب خوب و راحت داشته باشی!» آیا این جمله برای شما آشناست؟  این جمله کلیشه ای یک واقعیت است که اغلب در ماه های اول تولد نوزاد تکرار می شود. در چند ماه اول، کودک چرخه خواب و بیداری خود را پیدا نکرده است و باید هر چند ساعت یک بار تغذیه شود. در نتیجه خواب کودک یک چرخه شکسته و نامنظم است و بازه های طولانی تر خواب او ممکن است اواسط بعد از ظهر و یا نیمه شب اتفاق افتد.این فرایند طبیعی است، اما هنگامی که چند ماه از تولد کودک گذشت و پس از آنکه عادت غذا خوردن در اواسط شب را رها کرد، می توان یک چرخه خواب و بیداری قابل پیش بینی را در وی ایجاد کرد. در چنین زمانی است که تنظیم خواب نوزاد می تواند به او و همچنین تمامی اعضای خانواده کمک کند تا شب های راحت تری را سپری کنند.  در اینجا به بررسی نکاتی خواهیم پرداخت که خانواده ها پیش از آموزش خواب نوزاد خود، باید آنها را بدانند.

آموزش خواب نوزاد چیست؟

تعریف آموزش خواب نوزاد و کودک

به زبان ساده، آموزش خواب به نوزاد، که از آن با نام تنظیم خواب نوزاد نیز یاد می شود، فرآیندی است که طی آن کودکان یاد می گیرند چگونه برای داشتن یک خواب خوب و با کیفیت آماده شوند. این موضوع بسیار بحث برانگیز است چرا که متخصصان و والدین بر سر روش های مختلف نظرات مخالف و موافقی دارند. تی جی گلد، پزشک متخصص اطفال در Tribeca Pediatrics در شهر نیویورک می گوید: «صحبت کردن در مورد روش های مختلف خواباندن کودکان، مانند بحث های سیاسی است، اما مهم است بدانیم که هیچ روش خاص و منحصر به فردی در این راستا وجود ندارد و کودکان می توانند به روش های مختلف، واکنش های متفاوتی نشان دهند».

مزایای آموزش خواب نوزاد و کودک

مزایای آموزش خواب به نوزاد قابل توجه است: پس از آموزش کودک بد خواب ، همه افراد خانواده می توانند به راحتی استراحت کنند. همچنین خواب خوب و با کیفیت برای رشد کودک ضروری است. یک مطالعه مهم در سال ۲۰۰۷ از موسسه ملی بهداشت در آمریکا نشان داده است که بازه های مهم رشد مغز در نوزادان به خواب کافی بستگی دارد. محققان اعلام کرده اند:«آموزش خواب نوزاد ممکن است سرگرم کننده نباشد، اما رعایت بهداشت خواب می تواند یکی از بهترین کارهایی باشد که خانواده ها برای کودک بد خواب خود انجام می دهند.»

ضرورت آموزش خواب به کودک بد خواب

آموزش خواب برای همه خانواده ها ضروری نیست و فرزندان بسیاری از خانواده هایی که از آموزش خواب به نوزاد صرف نظر می کنند، خود یاد می گیرند که چگونه به خواب بروند. گلد در این راستا می گوید: «این خانواده شما و فرزند شما است  که اهمیت دارد و من فکر می کنم این تصور غلط وجود دارد که متخصصان اطفال، آموزش خواب را به خانواده شما تحمیل می کنند؛ در حالی که چنین نیست.»

متخصصان تأکید می كنند كه بهترین روش آموزش خواب روشي است كه متناسب با ویژگی های خانواده شما باشد. کورینا ، مادر دو فرزند می گوید: «من نمی خواستم روش های آموزش خواب نوزاد را یاد بگیرم ، بنابراین تا ۵ ماهگی در کنار پسرم می خوابیدم. در ۵ ماهگی، من خودم توانستم او را در اتاقی قرار بدهم، اما اگر گریه می کرد، پیش او می رفتم. در ۱۰ ماهگی، او شب ها خودش می خوابید. شاید خوش شانس باشم، اما احساس می کردم آنچه برای خانواده ما بهترین نتیجه را دارد، پیروی از کودکم است.»

چه زمانی آموزش خواب به کودک بد خواب را شروع کنیم

بسیاری از والدین خسته، مشتاق هستند تا آموزش خواب به نوزاد خود را آغاز کنند؛ اما بهترین زمان برای آموزش خواب به نوزاد چگونه تعیین می شود؟  لورن کوپر اسمیت، مربی بالینی در بخش اطفال در مرکز پزشکی NYU Langone، می گوید: «بیشتر نوزادان در ۴ تا ۶ ماهگی آماده پذیرش مراحلی از آموزش خواب هستند.» این در حالی است که برخی از متخصصین اطفال معتقد هستند که بهترین زمان برای آموزش خواب کودک، زمانی است که آن ها به یک وزن مشخصی رسیده باشند.

آموزش به موقع

عده ای دیگر از متخصصان خواب در کودکان معتقد هستند آموزش باید در مرحله ای از رشد کودک آغاز شود که نوزاد بتواند کمی خود را تسکین بدهد. بنابراین چهار ماهگی نوزاد می تواند زمان خوبی برای این آموزش باشد. با این توصیفات هیچ زمان خاصی برای شروع آموزش خواب کودک وجود ندارد. در حالی که ۴ ماهگی زمان خوبی برای شروع کار است، اما کارشناسان تأکید می کنند که اگر کودک شما تا ۱۰ ماهگی، یک سالگی و یا حتی بیشتر اموزش خواب ندیده است هم چندان دیر نیست.

رابین، مادر دو فرزند، می گوید: «ما تا زمانی که پسرمان ۱۸ ماهه شد آموزش ندیدیم. در آن زمان به یک آپارتمان دو خوابه نقل مکان کردیم تا او بتواند اتاق خود را داشته باشد. ما روش دور کردن تدریجی صندلی از گهواره کودک را در پیش گرفتیم و این روش خیلی زود جواب داد.»

مشورت با متخصص اطفال

اگرچه ممکن است در مورد روش های مختلف آموزش خواب در دوران بارداری یا در هفته های اولیه زندگی کودک مطالعه کرده باشید، اما بهتر است قبل از شروع هر تکنیکی با پزشک متخصص اطفال صحبت کنید. به عنوان مثال، اگر فرزند شما به آرامی افزایش وزن دارد، ممکن است آماده ترک وعده غذایی در شب نباشد و شاید نیاز باشد استراتژی خواب کودک را به گونه ای تغییر دهید که شامل چند وعده بیداری کوچک برای غذا در طول شب باشد.

چگونه می توان کودک را برای خوابیدن تربیت کرد؟

مکاتب مختلفی در زمینه آموزش خواب به نوزاد وجود دارد. برخی از روش های آموزش خواب تحت پوشش “آموزش خواب آرام” قرار می گیرند. در این روش اگر کودک در خلال شب گریه و یا بی تابی کند، شما می توانید او را در آغوش بگیرید و آرام کنید. روش های دیگر، اغلب تحت عنوان «خاموش سازی» طبقه بندی می شوند و به والدین توصیه می کنند که اجازه دهند کودک کل شب خود را به تنهایی آرام کند و در اتاق را تا صبح باز نکنند. هیچ یک از این روش ها درست یا غلط نیستند و همه آن ها به شرایط خانواده و خصوصیات اخلاقی کودک بستگی دارند.

برخی از مادران همکاری با مربی خواب یا پیوستن به یک گروه خواب در فیس بوک را برای پشتیبانی، راهنمایی و مشاوره مفید دانسته اند. رابین در این خصوص می گوید: «ما در نهایت یک مربی خواب استخدام کردیم  که بسیار مفید بود زیرا او می توانست ما را آموزش دهد و هر گونه سوال یا مشکل ما را حل کند. او توانست به ما نشان دهد که ما در مسیر درستی هستیم.»

روش های آموزش و تنظیم خواب نوزاد

ونسا ونس، مشاور خواب کودک در شهر آستین تگزاس معتقد است هر یک از روش های آموزش خواب به نوزاد موافقان و مخالفانی دارد. بنابراین مهم است که روش ها را به خوبی با توجه به خصوصیات کودکان و امکانات خانواده بررسی کنید. «هنگامی که من با یک خانواده کار می کنم، ما در مورد نیازها و اهداف آنها بحث می کنیم. بعضی از خانواده ها ممکن است هیچ گریه ای را از جانب کودک تاب نیاورند، بنابراین یک رویکرد تدریجی ممکن است بهترین نتیجه را برای آن ها داشته باشد.»

ما در اینجا، برخی از محبوب ترین روش های آموزش خواب به نوزادان و کودکان را بررسی خواهیم کرد:

روش بدون اشک

این روش توسط متخصص خواب الیزابت پنتلی ایجاد شده است و به عنوان روش بدون گریه نیز شناخته می شود. روش بدون اشک به معنای تغییر ماهرانه عادات خواب کودک بد خواب شما است. به عنوان مثال، یک ترفند معروف در این روش  «کم رنگ شدن» است. به عنوان مثال ، اگر کودک شما برای خوابیدن، همیشه به تکان خوردن نیاز داشته باشد، شما باید میزان تکان ها را به مرور زمان کم کنید تا بتوانید در نهایت او را بدون هیچ لرزش و تکانی به خواب ببرید. «تعویض» تکنیک دیگری است که در بسیاری از کودکان جواب داده است. به عنوان مثال، اگر کودک شما قبل از خواب عادت به شیر خوردن دارد، سعی کنید آن را با کتاب خواندن و یا لالایی خواندن جابجا کنید. توصیه می کنیم حتما مقاله قطع شیر شب نوزاد را در این زمینه مطالعه بفرمایید.

روش گریه های بی امان

همانطور که از نامش پیداست، در این روش کودک یاد می گیرد که خودش را آرام کند و بدون مداخله والدین به خواب برود. روش گریه های بی امان که امروزه در حال منسوخ شدن است، بر این ایده استوار است که کودک می تواند یاد بگیرد چگونه خود را آرام کند و در نهایت بدون گریه در طول شب بخوابد.

روش وایز بلوث

این روش شامل ایجاد یک روتین قبل از خواب (شامل حمام کردن، کتاب خواندن و لالایی)، قرار دادن کودک در تخت خواب، بستن در و وارد نشدن به اتاق تا صبح روز بعد است. جن، مادر یک فرزند است که در ۴ ماهگی کودک خود روش وایز بلوث را اجرا کرده است. او در خصوص این روش می گوید : «من این روش را امتحان کردم و شب اول واقعا سخت بود. براش نشنیدن صدای گریه پسرم، به حمام رفتم و دوش آب را باز کردم. من از طریق مانیتور کودک خود را تماشا می کردم. بعد از یک ساعت دیدم که پسرم انگشت شست خود را پیدا کرد و به خواب رفت. شب بعد شاید ۴۰ دقیقه گریه کرد و این زمان در شب های بعد به بیست دقیقه کاهش یافت. او صبح هاهمیشه خوشحال است و احساس می کنم این روش انتخاب درستی بود.»

روش فربر

روش فربر به عنوان روش خواب با فاصله زمانی مشخص نیز شناخته می شود. این روش در واقع شکل بهبود یافته روش های منسوخ شده گذشته است. در این روش پدر یا مادر کودک بد خواب را، حتی اگر در حال گریه باشد، در تخت خواب قرار می دهد و در بازه های زمانی مختلف به او سر می زند. این بازه های زمانی می توانند هر پنج دقیقه، ده دقیقه و یا ۱۵ دقیقه باشند.

والدین در طی این سر زدن ها کودک را بغل نمی کنند اما می توانند او را به صورت کلامی تسکین دهند یا او را نوازش کنند. به تدریج، این فواصل زمانی بیشتر می شوند تا اینکه کودک در طول شب بخوابد. آنیکا مادر یک پسر در خصوص اجرای این روش می گوید: «ما یک بار برای پسر ۸ ماهه ام این روش را انجام دادیم. او خیلی سریع مشکل خواب خود را برطرف کرد و از آن زمان به بعد توانسته است برای ۱۰ تا ۱۲ ساعت به تنهایی بخوابد.»

روش صندلی

نام های دیگر این روش، عقب نشینی تدریجی است و توسط کیم وست، نویسنده کتاب Good Night، Sleep Tight، معرفی شده است. این روش با نشستن شما روی صندلی کنار تخت نوزاد شروع می شود. هر شب فاصله صندلی از تخت دورتر می شود. شما می توانید کودک را در هنگام گریه در آغوش بگیرید یا او را نوازش کنید؛ اگرچه نوازش کردن و برداشتن  گاهی اوقات چندان خوب نیست. این روش را تا زمانی که کاملا از اتاق خارج شوید، انجام دهید. این روش می تواند برای نوزادان بزرگتر و کودکان نوپا که ممکن است از اضطراب جدایی رنج ببرند، مفید باشد. این دسته از کودکان می توانند مطمئن شوند که مادر و پدر آن طرف در اتاق حضور دارند. روش نامبرده برای نوزادان کوچکتر نیز مفید است.

روش برداشتن و گذاشتن

در این روش آموزش خواب، کودک را در حالی که بیدار است در تخت قرار دهید و مانند روش Ferber، در فواصل تدریجی او را بررسی کنید. برخلاف روش Ferber، می توانید قبل از قرار دادن او در تخت، چند دقیقه ای را در آغوش خود نگه داشته و آرام کنید. سرانجام کودک آنقدر خواب آلود می شود که خودش بخواب می رود.

آموزش خواب به نوزادان و کودکان چقدر طول می کشد؟

فارغ از روشی که انتخاب کرده اید، مدت زمان لازم برای آموزش خواب نوزاد می تواند متفاوت باشد. کودک بد خواب ممکن است از شب اول بتوانند به تنهایی بخوابد، اما این امر برای همه کودکان صدق نمی کند. شما نیز نباید انتظار معجزه داشته باشید. سوال رایج در این راستا این است: آموزش خواب چقدر طول می کشد؟ کارشناسان می گویند که بسیاری از روش های تنظیم خواب نوزاد ممکن است یک هفته یا بیشتر به طول انجامد و پایبند بودن به آنها مهم ترین عامل برای موفقیت والدین است.

نکاتی برای آموزش خواب به نوزادان و کودکان    

شما ممکن است یکی از روش های فوق را انتخاب کنید؛ ممکن است تصمیم بگیرید که ترکیبی از روش های مختلف را امتحان کنید یا شاید تصمیم بگیرید که هیچ کدام از آن ها را برای کودک خود اجرا نکنید. در هر صورت نکاتی وجود دارند که برای اطمینان از کارایی روش ها، بهتر است به آن ها توجه کنید:

از موارد استثنایی آگاه باشید

کودکان نیز مانند بزرگسالان ممکن است در برخی از شب ها به دلیل بیماری، تعطیلات، دندان درد و یا شیفت های شبانه پدر و مادر، نتوانند برنامه زمانی خواب خود را دنبال کنند. در چنین شرایطی ممکن است شما مجبور شوید به روش های آموزشی بازگردید و آن ها را تکرار کنید. نگران نباشید، اگر کودک شما به خوبی برای خواب آموزش دیده باشد، موارد استثنایی نمی توانند بر کیفیت خواب او در طولانی مدت تاثیر بگذارند و کودک بد خواب شما خیلی زود به روتین خود باز می گردد.

روش های خودکار موثر هستند

آیا سختی یک روش خاص تنظیم خواب نوزاد را دوست ندارید؟ آن را متناسب با شرایط خانواده خود تغییر دهید. گاهی اوقات، کمک گرفتن از یک مربی خواب می تواند برای ایجاد تغییرات در روش های موجود مفید باشد. کمک گرفتن از مربی  در هدف نهایی که خواباندن کودک در طول شب است، تاثیری ندارد اما می تواند یک برنامه ترکیبی و مطابق با هدف خانواده شما را تا زمانی که بهترین استراتژی را پیدا کنید، طرح ریزی کند.

 مارگارت مادر یک پسر است و در این خصوص می گوید: «من به طور همزمان تمرینات خواب فرزندم را دوست دارم و از آن ها متنفرم. ما این کار را با پسرم انجام دادیم زیرا او در ۳.۵ ماهگی هر سه ساعت یک بار از خواب بیدار می شد و من احساس کردم که این کار او بیشتر از روی عادت است. من و شوهرم تصمیم گرفتیم که به او یاد بدهیم که خودش را تسکین دهد و در طولانی مدت شاهد ارزش یک تلاش کوتاه مدت بودیم. من یک مقدار تحقیق کردم و برنامه خودم را طراحی کردم. روش من بسیار شبیه به روش Ferber است، اما محدودیت های زمانی که به او اجازه دادیم گریه کند یا داد و فریاد کند چندان سختگیرانه نبود. این روش موثر واقع شد و او از آن زمان خواب خوبی داشته است.»

روش انتخابی خود را تا آخر ادامه دهید.

یک شب گریه بد در هفته اول آموزش خواب نوزاد به این معنی نیست که روش انتخابی شما کار نمی کند. اگر متوجه شدید که در استراتژی مورد علاقه خود برای آموزش و تنظیم خواب نوزاد موفق نیستید، اشکالی ندارد، روش جدیدی را امتحان کنید. فقط مطمئن شوید که به مدت یک هفته روش انتخابی خود را اجرا کرده اید و اثرات آن را به خوبی بررسی کرده اید. در غیر این صورت ممکن است هرگز موفق به تنظیم خواب نوزاد خود نشوید.

مقایسه نکنید

کوپراسمیت می گوید، حتی در خانواده ها، آنچه برای یک بچه بهترین نتیجه را دارد ممکن است برای فرزند دیگر چندان مفید نباشد. همچنین خود را با آنچه دوستان یا افراد در گروه های فیس بوک انجام می دهند مقایسه نکنید. توجه داشته باشید که نیازهای خواب هر خانواده متفاوت هستند.

یک برنامه منظم برای خواب داشته باشید

متخصصان می گویند فارغ از اینکه از کدام روش آموزش خواب استفاده می کنید داشتن یک زمان مشخص برای خواب، بین ساعت های ۵:۳۰ تا ۷:۳۰ شب برای نوزادان می تواند به موفقیت آموزش خواب در کودکان بسیار کمک کند. کارهایی از قبیل حمام کردن، کتاب خواندن، لالایی گفتن، به تختخواب رفتن یا هر ترتیب دیگری بسیار مهم هستند، انجام کارهای یکسان در هرشب بخشی از یک بستر مناسب برای بهداشت خواب است. پرده های بسته و نور کم و یک اپلیکیشن نویز سفید نیز ممکن است به شما در این راستا بسیار کمک کنند.

این تغییرات زمان بر هستند

اگر تمرین های آموزش خواب به نوزاد در چهار ماهگی را از دست داده اید، نگران نشوید. شما می توانید در هر سنی، حتی در سنین کم کودک نوپا، تمرین و تنظیم خواب نوازد را شروع کنید. با این حال کارشناسان معتقد هستند والدین باید به نقاط عطف و ویژگی های کودکان خود واقف باشند و برنامه خواب کودک را با توجه به این اصل، تنظیم کنند. به عنوان مثال، زمانی که کودک تازه آغاز به راه رفتن کرده است شاید زمان مناسبی برای تنظیم خواب نوزاد نباشد. توجه کنید که حتی کودکان آموزش دیده نیز ممکن است در نتیجه تغییرات چنین تکامل بزرگی، دچار پسرفت شوند و فرایند خواب آن ها با مشکل روبرو شود.  

در صورت داشتن مشکل در تنظیم خواب نوزاد ، از مشاور کمک بگیرید.

مشاوران و مربیان خواب که با روش های مختلف تنظیم خواب نوزاد آشنا هستند، می توانند به سوالات شما پاسخ دهند، مشکلات شما را برطرف کنند و به شما در پیدا کردن روشی که با خانواده شما سازگار است، همکاری کنند. اما قبل از اینکه از یک مربی خواب کمک بخواهید می توانید با استفاده از مشاوره تلفنی دکتر فرناز محامدی شرایط کودک بد خواب را بررسی کنید. هیچ مرجع ملی برای مربیگری خواب وجود ندارد، اما برنامه های مختلفی هستند که گواهینامه لازم این طرح را ارائه می دهند. به عنوان مثال، موسسه خواب خانواده یک برنامه آموزشی ملی در آمریکا است. مربیان خواب با هدایت کیم وست یکی دیگر از موسسه های فعال در زمینه خواب خانواده است. قبل از تعهد، درباره آموزش مربیگری و مدارک تحصیلی آن ها اطلاعات کسب کنید و از مربی مربوطه سابقه ارجاع و تجربیات را بخواهید.

مقالات مرتبط دیگر:

• بی خوابی نوزاد یا کودک خود را با رعایت این ۱۹ مورد بهبود دهید
• جدا کردن اتاق خواب نوزاد در سه هفته !
• روش های قطع شیر شب یا از شیر گرفتن شبانه نوزاد

ساعات کاری مطب:

جهت اطلاع از ساعات کاری مطب و نوبت دهی اینترنتی و تلفنی لینک های زیر را دنبال کنید

ساعات کاری مطب دکتر فرناز محامدی
متخصص اطفال پنج شنبه ها
نوبت دهی اینترنتی

تلفن های نوبت دهی:
021-26615498
09399994370