روش های قطع شیر شب یا از شیر گرفتن شبانه نوزاد

شما به عنوان یک مادر هرگز نمی توانید به صورت دائمی به شیردهی ادامه دهید و یا آن را به صورت ناگهانی قطع کنید. قطع شیر شب یا همان از شیر گرفتن شبانه نوزاد جایگزین مناسبی برای بسیاری از مادران است. شاید اینطور تصور کنید که در این روش نوزاد مواد غذایی لازم را که در شیر مادر وجود داشته است از دست خواهد داد. اما در حقیقت این چنین نیست. پس از قطع کردن شیر شب نوزاد همچنان مواد مغذی را از دیگر غذا ها به دست خواهد آورد. بخاطر داشته باشید که خواب شبانه مرحله مهمی از رشد و تکامل نوزاد (مانند یاد گرفتن راه رفتن و یا دستشویی کردن) است که نوزادان در سنین مختلف آن را کسب می کنند. حتی اگر هیچ تلاشی هم نکنید، بالاخره روزی خواهد رسید که کودک شما خواب شبانه را یاد خواهد گرفت. اگر برنامه ازشیر گرفتن نوزاد و قطع شیر شبانه نوزاد به خوبی پیش نمی رود، آن را ادامه ندهید. شما می توانید با گذشت زمان دوباره آن شروع کنید. هراندازه که نوزاد به درک کامل تری از خواب شبانه رسیده باشد، قطع شیر شب برای پدر و مادر و خود او راحت تر خواهد بود.

بر خلاف آنچه که در رسانه ها و کتاب ها به تصویر کشیده می شود، خواباندن نوزاد جنگ نیست که شما باید در آن برنده شوید. هدف اصلی تامین خواب مورد نیاز اعضای خانواده است، به شکلی که نیاز های کوچکترین عضو خانواده که تغذیه هم بخشی از آن است تامین شود.

روش هایی برای قطع شیر شبانه نوزاد

در ادامه توجه شما را به پیشنهاداتی برای عادت دادن نوزاد به کاهش شیر شب و قطع شیر شبانه نوزاد جلب می کنیم.

چیز هایی که باعث بی قراری نوزاد می شوند را از میان بردارید

دندان در آوردن

اگر فکر می کنید که نوزادتان در حال دندان در آوردن است، قبل از خواب شبانه به او مسکن بدهید (البته با نظر پزشک متخصص اطفال). نوزادانی که در حال دندان در آوردن هستند معمولا با شیر خوردن بیشتر از سینه مادر سعی می کنند درد لثه خود را آرام کنند. درد دندان در آوردن نوزاد در بیشتر مواقع شب ها بدتر می شود.

دمای اتاق

دمای مطلوب برای خوابیدن نوزاد خود را پیدا کنید. بعضی از نوزادان در اثر گرما و یا سرمای زیاد از خواب بیدار می شوند. بنابراین، تنظیم دمای مطلوب اتاق یکی از عوامل تعیین کننده برای قطع شیر شب و از شیر گرفتن شبانه نوزاد است.

غذاهای جامد

آیا به تازگی کودک شما شروع به خوردن غذاهای جامد کرده است؟ با شروع تغذیه با غذای جامد، بسیاری از کودکان (به ویژه کودکان زیر شش ماه) میزان شب بیداری شان به دلیل مشکل هضم غذا ها بیشتر می شود. سعی کنید عصر ها از تغذیه نوزاد با غذاهای جامدی پرهیز کنید. شما می توانید تغذیه با غذاهای  جامد را تا زمان تکامل بیشتر دستگاه گوارش او به تاخیر بیاندازید. مطالعات متعددی نشان داده اند که تغذیه کودک با غذاهای به خواب شب او کمکی نخواهد کرد. 

آلرژی

نوزادان مبتلا به آلرژی های غذایی، آلرژی های محیطی یا اگزما به دلیل بی قراری که دارند شب ها از خواب بیدار می شوند. بنابراین با حذف عوامل آلرژی زا و درمان آن ها، می توان زمینه را برای قطع کردن شیر شب و از شیر گرفتن شبانه نوزاد مهیا نمود.

 ریفلاکس نوزاد

ناراحتی ناشی از ریفلاکس نوزاد یا همان برگشت اسید معده به مری نیز می تواند باعث شب بیداری کودک شود. 

بیماری های کودکان

بیماری هایی مانند عفونت گوش و سرماخوردگی کودکان می تواند باعث اختلال خواب کودک شود، و نیاز به شیر شب نوزاد را افزایش دهد. حساسیت به پوشک یا سایرعوامل حساسیت زا نیز می توانند خواب نوزاد را تحت تاثیر قرار دهند. هر وقت شب بیداری کودک تان به طور ناگهانی بیشتر شده است به دنبال پیدا کردن عامل این شب بیداری باشید. قبل از شروع برنامه قطع شیر شبانه نوزاد لازم است با مشاوره با متخصص اطفال مشکلات ریفلاکس و بیماری های او را برطرف کنید.

شیردهی به کودک را در طول روز و هنگام بیدار شدن شبانه افزایش دهید

به منظور قطع شیر شبانه نوزاد سعی کنید شیر دادن به کودک را در طول روز بیشتر کنید.

کودک خود را به خوردن شیر بیشتر در روز تشویق کنید (فواصل شیردهی را از هر ۳ ساعت یکبار به هر ۲ ساعت یکبار افزایش دهید) به شکلی که کودک در طول روز مقدار شیر بیشتری دریافت کند.

حواس پرتی نوزاد را به حداقل برسانید

سعی کنید شیر دهی روزانه را در محیطی آرام انجام دهید. چراغ ها را خاموش کنید، در اتاق را ببندید و پرده ها را بکشید. قبل از شروع شیردهی به نوزاد برنامه ای ترتیب دهید که بچه های بزرگتر سرگرم باشند و باعث حواس پرتی نوزاد شما نشوند. سعی کنید به حالت خوابیده به بچه شیر بدهید. گاهی اوقات حواس پرتی نوزاد هنگام شیردهی در طول روز باعث می شود که کمتر شیر بخورند که این مساله نیاز به شیر شب را افزایش می دهد. چراغ ها را خاموش کنید، در اتاق را ببندید و پرده ها را بکشید.

قبل از شروع شیردهی به نوزاد برنامه ای ترتیب دهید که بچه های بزرگتر سرگرم باشند و باعث حواس پرتی نوزاد شما نشوند. سعی کنید به حالت خوابیده به بچه شیر بدهید. گاهی اوقات حواس پرتی نوزاد هنگام شیردهی در طول روز باعث می شود که کمتر شیر بخورند که این مساله نیاز به شیر شب را افزایش می دهد.

بر اساس نتایج یک مطالعه تحقیقاتی نوزادان در سنین بالاتر ۲۵ درصد از شیر مورد نیاز خود را از شیر شب دریافت می کنند. صرفا به این دلیل که در طول روز حواس شان به محیط اطراف پرت شده بوده است. اگر به دنبال برنامه ای برای قطع شیر شبانه نوزاد و از شیر گرفتن شبانه نوزاد خود هستید حتما عامل حواس پرتی را هم در برنامه های خود در نظر بگیرید.

قبل از خواب نوزاد را سیراب کنید

یک اقدام دیگر برای قطع کردن شیر شب و از شیر گرفتن شبانه نوزاد آن است که قبل از وقت خواب، نوزاد را به خوبی تغذیه کنید. زمان شیر دهی را به شکلی انتخاب کنید(با در نظر گرفتن هر ۱ یا ۲ ساعت شیر دهی) که به زمان خوابیدن نوزاد نزدیک باشد. بعضی از مادران هنگام شیر دادن، ترجیح می دهند فقط از یک سینه شیر بدهند که این امر باعث می شود نوزاد در اخرین مرتبه از شیر خوردن شیری با چربی بالاتر دریافت کند. (با این روش می توانید فواصل وعده های شیر را افزایش دهید). در صورتی که نوزاد برای دریافت شیر شببیدار شد، از سینه دیگر به او شیر دهید تا مجددا شیر پر چرب دریافت کند. به این شکل می توانید فواصل شیردهی را افزایش دهید.

به صدا ها و گریه های نوزادتان دقت کنید. فقط خود نوزاد است از گرسنگی و تشنگی خود خبر دارد. همانطور که می دانید بسیاری از بزرگسالان هم، شب ها برای نوشیدن آب و یا حتی خوردن یک غذای سبک از خواب بیدار می شوند.

 روش هایی برای افزایش میزان خواب کل خانواده

شیر دهی قبل از خوابیدن

قبل از اینکه بخوابید به کودک خود شیر بدهید (حتی اگر بچه زودتر خوابیده باشد)، به این شکل شما قبل از بیدار شدن مجدد نوزاد خواب خوبی خواهید داشت. بسیاری از نوزادان در این زمان ها به سختی از خواب بیدار می شوند، اگر چه ممکن است  شیر خوبی هم بخورند. بنابراین، عادت به خوابیدن طولانی از دیگر راهکارهای قطع شیر شب و از شیر گرفتن شبانه نوزاد می باشد.

سعی کنید قبل از اینکه نوزاد بیش از حد خسته شود او را بخوابانید

بعضی از نوزادان وقتی بیش از حد خسته می شوند به سختی می خوابند. بنابراین حواستان به خواب آلودگی کودک باشد.

برنامه های مختلفی برای خواباندن نوزاد امتحان کنید

برنامه ای را پیدا کنید که علاوه بر تامین نیاز های عضو کوچک خانواده به استراحت بقیه اعضای خانواده هم لطمه وارد نکند.

خواب مشترک تمام وقت

بیشتر نوزادان زمانی که در کنار مادر خود باشند بهتر و راحت تر می خوابند. خوابیدن در کنار نوزاد را امتحان کنید، بسیاری از خانواده ها دریافته اند که نوزاد و بقیه اعضای خانواده به این شکل خواب بهتری خواهند داشت (بعد از بخواب رفتن کودک حتما کودک را به تخت خودش منتقل کنید و از آزاد بودن راه های تنفسی کودک اطمینان حاصل کنید).نگران عادت کردن نوزاد به این شکل از خوابیدن نباشید. تمام نوزادان و کودکان نوپا یک روز بالاخره کامل خوابیدن در شب را یاد خواهند گرفت. بدون اینه نیاز به آموزش، تشویق و یا تغییر محل خوابیدن داشته باشند.

خواب مشترک نیمه وقت

برای بسیاری از خانواده ها، خواب مشترک نیمه وقت مناسب است، در این روش کودک تا شب در گهواره خود می خوابد و هنگامی که برای اولین بار در شب بیدار شد در اتاق خواب مشترک، درکنار مادر و پدرش به خواب خود ادامه می دهد.

تخت خواب جداگانه

اگر در تخت خواب مشترک با کودک راحت نیستید، یا اگر متوجه شده اید در تخت خواب مشترک نه خودتان و نه نوزادتان خواب راحت ندارید، در این صورت راه های دیگر را امتحان کنید. شما می توانید گهواره کودک را به تخت خودتان بچسبانید و ریل های گهواره را پایین بیاورید. به این ترتیب، کودک برای خوردن شیر شب کنارتان خواهد بود و مجبور نیستید برای شیر دادن به اتاق دیگری بروید. راه حل دیگر که در بعضی از خانواده ها متداول است، قرار دادن یک تخت برای ماد در اتاق کودک است. در این روش  مادر و کودک در کنار هم خواهند بود و پدر خانواده هم بد خواب نخواهد شد. 

چند روش دیگر برای قطع کردن شیر شب و از شیر گرفتن شبانه کودکان نوپا

برای قطع شیر شب و از شیر گرفتن شبانه نوزاد، دسترسی نوزاد را محدود کنید

بعد از دادن شیر کودک را به پشت بخوابانید، یا کمی از خود دور کنید تا به شما نزدیک نباشد، و به شیر خوردن مجدد وسوسه نشود. لباسی بپوشید که دسترسی کودک به سینه تان را در شب ها سخت تر کند.

پدر خانواده را هم در برنامه شیر شب نوزاد درگیر کنید

اگر کودک شما شب ها صرفا بیدارمی شود که اسباب راحتی اش را فراهم کنید، ممکن است پدر را هم به عنوان کسی که می تواند این کا را انجام دهد بپذیرد (نوزاد از پدر انتظار شیر شب نخواهد داشت). پدر می تواند به روش های مختلف مثل دادن آب، خوابیدن در کنار کودک، و بغل کردن، کودک را آرام و راحتی او را فراهم کند. در بعضی از مواقع کودک ممکن است در یک اتاق مجزا با پدر تنها بخوابد و بی قراری کمتری نسبت به وقتی که کنار مادر خوابیده است داشته باشد.

تماس روزانه با کودک خود را افزایش دهید

برای کودک تان در طول روز فرصت شیر خوردن و در آغوش گرفتن زیاد را فراهم کنید. بعضی اوقات کودکان نوپا به دلیل اینکه در طول روز از آغوش مادر بی بهره بودند در طول شب بیشتر به دنبال سینه مادر می گردند. گاهی اوقات، مادران به دلیل مشغله زیاد مخصوصا اگر فرزندان دیگری هم داشته باشند، این مورد را در طول روز به طور کامل فراموش می کنند و فقط در کنار گهواره کودک می نشینند، بدون اینکه با کودک تماسی داشته باشند.

اگر شما بتوانید در طول روز تماس نزدیک با کودک خود را افزایش دهید و بیشتر به او شیر بدهید، احتمالا او شب ها کمتر نیاز به شیر خوردن خواهد داشت. اگر شما روزها کار می کنید، در این صورت درخواست شبانه کودک برای شیر دادن، بیشتر برای رفع نیاز تماس نزدیک کودک با شما است. اگر در حال برنامه ریزی برای قطع شیر شب کودک هستید حتما در طول روز تماس خود را با کودک افزایش دهید.

 با کودک خود حرف بزنید

وقتی کودک شما کمی بزرگتر شده باشد بعضی چیزها را می توانید به زبان خودش برایش توضیح بدهید. مثلا بگویید وقتی خورشید پایین رفت نی نی شب بخیر. و یا وقتی مامان بابا شب بخیر نی نی هم شب بخیر. (یا به هر زبانی که کودک شما صحبت می کند) اول ممکن است کودک متوجه نشود ولی اگر اینکار را قبل از خوابیدن کودک و یا هنگامی که شب ها بیدار می شود انجام دهید، به مرور زمان آن را درک خواهد کرد.

 برای قطع شیر شب از گفتن «نه» یا «بعدا» حراس نداشته باشید

اگر کودک نوپای شما (مخصوصا اگر بالای ۱۸ ماه سن دارد) از شما طلب شیر می کند، با اطمینان خاطر «نه» یا «بعدا» بگویید اما در عین حال نیاز های کودک را هم در نظر بگیرید. برای قطع شیر شب یا از شیر گرفتن شبانه نوزاد می توانید در وقت شب به کودک تان بگویید، «الان نه، ولی بعدا شیر می دهم». اگر این کار را انجام بدهید شاید (شاید هم نه) کودک دیگر برای شیر خوردن مجدد از خواب بیدار نشود.

جایگزین کردن شیر با عوامل آرام بخش دیگر

برای قطع شیر شب از چیزهای دیگری که به کودک راحتی و آرامش می دهند؛ مثلا مالش و خاراندن پشت بچه، در آغوش گرفتن و نوازش کردن، دادن آب، و لالایی خواندن به جای شیر دادن استفاده کنید.

آیا قطع شیر شب برای عادت کودک به خواب کامل در طول شب ضروری است؟

ممکن است دیگران برای شما چیزهایی در مورد تاثیر “اگر شما به کودک خود شیر شب بدهید (یا شب ها در کنار او بخوابید، یا خیلی چیزهای دیگر)، شما دیگر نخواهید توانست در آینده موفق به قطع شیر شب بشوید. این فکر شاید در برخی مواقع درست باشد، ولی درکل آن طوری که آنها می گویند نیست.

بخاطر داشته باشید که بیدار شدن نوزادان و کودکان نوپا در شب موقتی است.

کودکان رشد می کنند و این عادت بیدار شدن شبانه را حتی بدون هیچ گونه اقدام آموزشی یا تشویقی، ترک می کنند. این دوره زمانی تنها یک بخش بسیار کوچکی از سال ها در کنار شما بودن کودک تان می باشد.

برنامه خواب هر کودک با کودک دیگر بسیار متفاوت است. بعضی از پدر مادر ها تا وقتی که نوزاد شیر می خواهد به او شیر می دهند و تلاش چندانی به قطع کردن شیر شب نمی کنند.

اما بعضی دیگر، به دلیل تداخل شیر شب نوزاد و خراب شدن کیفت خواب خود در صدد قطع شیر شب کودک هستند. اگر برنامه فعلی شیر شب برای شما جواب نمی دهد، آن را تغییر دهید ولی همیشه نیاز های اساسی کودک خود را در نظر بگیرید.

هدف شما فراهم کردن شرایط مطلوب خواب کامل شبانه برای تمامی اعضای خانواده است، و اگر روش انتخابی شما مناسب باشد، درنتیجه شما به هدف تان خواهید رسید.

اما اگر روش فعلی شما نتیجه ی خوبی به همراه نداشته باشد، شما به طور مرتب مجبور به تغییر و انتخاب روش متفاوتی برای رسیدن به هدف خواهید شد. همه والدین متوجه می شوند که آنها باید به طور مرتب روش ها و شیوه ی انجام کارهای خود را با توجه به بزرگ شدن فرزند و براساس مراحل مختلف رشد او تغییر بدهند، و برنامه خواب نیز دقیقا یک مورد دیگری است که با بزرگ شدن کودک دچار تغییر می شود.

مقالات مرتبط دیگر:

• آموزش خواب نوزاد و کودک : روشهای متداول
• بی خوابی نوزاد یا کودک خود را با رعایت این ۱۹ مورد بهبود دهید
• جدا کردن اتاق خواب نوزاد در سه هفته !

دکتر فرناز محامدی

متخصص کودکان و نوزادان

تهران، خیابان آیت الله کاشانی، بین حسن آباد و ابراهیمی شمالی، پلاک ۴۳۰، ساختمان آرمیتا، طبقه سوم، واحد ۳۷

تلفن : ۴۴۰۶۱۵۲۷-۰۲۱