رفلاکس پنهان در نوزادان

رفلاکس پنهان در نوزادان (تلفظ صحیح ریفلاکس پنهان است) یکی از چالش‌ های شایع والدین است که ممکن است باعث بروز مشکلات تغذیه‌ ای، بی‌ قراری و علائم تنفسی در نوزاد شود. برخلاف رفلاکس آشکار که با استفراغ یا بالا آوردن شیر همراه است، علائم رفلاکس پنهان نوزاد شامل مشکلاتی مانند خس‌ خس صدا، گریه‌ های مداوم، و گاهی عدم وزن‌ گیری نوزاد می باشد. آگاهی از علائم رفلاکس پنهان در نوزادان و تفاوت آن با سایر مشکلات گوارشی، برای تشخیص و درمان رفلاکس پنهان نوزاد بسیار اهمیت دارد. در صورتی که رفلاکس پنهان نوزاد به موقع تشخیص داده نشود، ممکن است به کاهش وزن و عدم وزن‌گیری نوزاد نیز منجر شود. در ادامه، به بررسی علایم رفلاکس پنهان می پردازیم. همچنین راهکار هایی موثر برای درمان رفلاکس پنهان نوزاد ارائه خواهیم داد.

رفلاکس پنهان چیست؟

رفلاکس پنهان، که به آن رفلاکس حنجره ای حلقی (Laryngopharyngeal Reflux یا LPR) نیز گفته می شود، نوعی رفلاکس است که در آن محتویات معده به پشت حنجره، پشت گلو و مجاری بینی راه می یابد. انتخاب این نام به این دلیل است که این نوع رفلاکس علائم آشکار بیرونی ندارد.

محتویات هضم شده معده به جای آمدن به دهان و بیرون ریختن از دهان که در رفلاکس آشکار اتفاق می افتد، بالا آمده و مجددا به معده باز می گردد. این امر تشخیص این نوع رفلاکس را دشوار می کند.

ابتلا به رفلاکس برای نوزادان در سنین پایین (چند هفتگی) بسیار شایع است. اگر رفلاکس بیش از یک سال ادامه داشته باشد، و با عوارض منفی و عدم وزن گیری نوزاد همراه باشد، حتما به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید تا درمان لازم را شروع کند.

علائم رفلاکس پنهان نوزاد

تقریبا یک پنجم همه نوزادان به نوعی از رفلاکس مبتلا هستند. اگرچه نوزادان می توانند به طور همزمان به رفلاکس آشکار و پنهان مبتلا باشند، ولی نوع پنهان این بیماری علائمی دارد که آن را از دیگر انواع رفلاکس متمایز می سازد.

علائم رفلاکس پنهان نوزاد عبارتند از:

علائم رفلاکس پنهان در نوزادان:

• خس‌خس سینه، تنفس صدا‌ دار، یا وقفه تنفسی (آپنه)
• عق زدن
• گرفتگی بینی و سرفه مداوم
• برونشیت، آسم یا عفونت‌ های گوش مکرر
• مشکل در شیر خوردن و بلع
• وزن‌گیری نامناسب نسبت به سن

در صورت مشاهده این علائم، مراجعه به پزشک ضروری است.

نوزادان مبتلا به رفلاکس پنهان غذا را به بیرون از دهان پرتاب نمی کنند و همین امر تشخیص بیماری را در مورد آن ها دشوار می کند. بچه های بزرگتر ممکن است از گرفتگی چیزی در گلویشان و یا طعم تلخ دهانشان شکایت کنند. همچنین ممکن است صدای فرزندتان دچار گرفتگی شود.

تفاوت رفلاکس آشکار و رفلاکس پنهان در چیست؟

 در رفلاکس آشکار عموما مری تحریک می شود، در حالی که رفلاکس پنهان باعث تحریک گلو، بینی و تارهای صوتی می شود.

دلایل رفلاکس پنهان نوزاد کدامند؟

دلایل شایع ابتلا به رفلاکس (آشکار و پنهان) در نوزادان عبارتند از:

• سابقه خانوادگی رفلاکس
• عضلات اسفنکتر مری توسعه نیافته
• خوابیدن به پشت
• رژیم غذایی مایع نوزادان

در ادامه به توضیح هر یک از این موارد می پردازیم:

قبل از هر چیز باید بدانید، اگر در خانواده ای سابقه رفلاکس وجود داشته باشد، احتمال ابتلای نوزاد آن خانواده به رفلاکس بیشتر است.

عضلات اسفنکتر مری توسعه نیافته نوزاد در بدو تولد، این عضلات که در دو طرف مری قرار دارند با باز و بسته شدن خود امکان عبور غذا و مایعات به معده را فراهم می کنند. با بالا رفتن سن، این عضلات بالغ تر و هماهنگ تر می شوند و محتویات معده را در جایی که باید باشند نگه می دارند. به همین دلیل است که رفلاکس در نوزادان کم سن و سال تر بیشتر به چشم می خورد.

نوزادان قبل از اینکه غلتیدن را یاد بگیرند (۴ تا ۶ ماهگی) زمان زیادی را به پشت می خوابند. به پشت خوابیدن یعنی اینکه نوزادان نمی توانند از خاصیت جاذبه برای نگهداری غذا در معده خود بهره ببرند. با این وجود، همیشه به یاد داشته باشید، حتی کودکانی که به رفلاکس مبتلا هستند را باید همیشه به پشت بخوابانید تا خدای نکرده دچار خفگی نشوند.

رژیم غذایی عمدتا مایع نوزادان نیز در بروز رفلاکس نقش مهمی دارد. مایعات نسبت به مواد غذایی جامد راحت تر به دهان (یا بیرون از دهان) برگردانده می شوند.

دیگر دلایل نه چندان شایع:

• نوزادانی که با فتق هیاتال (hiatal hernia) متولد شده اند.
• نوزادانی که یک اختلال عصبی، مانند فلج مغزی (cerebral palsy) دارند.

چه مواقعی به متخصص اطفال مراجعه کنیم؟

اکثر نوزادان با وجود رفلاکس پنهان رشد می کنند. اما اگر فرزند شما هر یک از مشکلات زیر را دارد حتما به پزشک مراجعه کنید:

• مشکلات تنفسی (مانند، خس خس سینه، سنگینی نفس و کبودی لب های کودک)
• سرفه مکرر
• گوش درد مداوم ( از علائم آن تحریک پذیری و مالیدن گوش ها توسط نوزاد است)
• مشکل در شیر خوردن
• مشکل در وزن گیری و یا کاهش وزن بی دلیل

برای کمک به بهبود رفلاکس نوزاد چه کارهایی انجام دهیم؟

برای کاهش رفلاکس نوزاد خود اقدامات مختلفی می توانید انجام دهید:

• اولین مورد شامل اصلاح رژیم غذایی شما هنگام شیردهی است. این کار می تواند به کاهش مواجهه کودک شما با غذاهای خاصی که ممکن است به آنها حساسیت داشته باشند کمک کند.
• لبنیات گاوی را از رژیم غذایی خود حذف کنید تا ببینید علائم رفلاکس بهبود می یابند یا خیر.
• شما همچنین می توانید غذاهای اسیدی مانند مرکبات و گوجه فرنگی را از رژیم غذایی خود حذف کنید.

نکات دیگر شامل موارد زیر است:

• اگر فرزند شما از شیر خشک استفاده می کند، از شیر خشک های حاوی پروتئین هیدرولیز شده یا مبتنی بر اسید آمینه استفاده کنید.
• در صورت امکان، کودک خود را بعد از تغذیه به مدت ۳۰ دقیقه به حالت ایستاده نگه دارید.

هنگام شیر دادن چندین بار آروغ کودک خود را بگیرید.

• اگر برای شیر دادن از شیشه شیر استفاده می کنید، آن را در زاویه ای نگه دارید که نوک شیشه شیر پر از شیر باشد (هوا نگیرد). این کار به کودک شما کمک می کند تا هوا کمتری را ببلعد. بلعیدن هوا فشار روده را افزایش داده و می تواند منجر به رفلاکس شود.
• سر شیشه های مختلف را امتحان کنید و ببینید کدام یک بیشتر از بقیه با دهان فرزندتان جفت می شود.
• حجم شیری که به شیرخوار می دهید را کاهش، و تعداد دفعات شیردهی به نوزاد را افزایش دهید. به عنوان مثال، اگر شیرخوار هر چهار ساعت یک بار از ۳۰ میلی لیتر شیر خشک یا شیر مادر تغذیه می کند، این مقدار را به ۱۵ میلی لیتر هر دو ساعت یک بار تغییر دهید.

درمان رفلاکس پنهان نوزاد چگونه است؟

برای درمان رفلاکس پنهان نوزاد، پزشک ممکن است داروهای مهار کننده H2 یا مهار کننده پمپ پروتون را برای کاهش اسید معده تجویز کند. همچنین داروهای پروکینتیک که حرکت روده کوچک را افزایش داده و محتویات معده را سریع‌ تر تخلیه می‌کنند، می‌ توانند کمک‌ کننده باشند.

در صورت تمایل به مطالعه بیشتر در مورد درمان های دارویی رفلاکس پنهان در نوزادان مقاله «داروی رفلاکس نوزاد: بهترین شربت‌ ها، قطره‌ ها و قرص‌ های موثر» را مطالعه کنید.

رفلاکس پنهان تا چند ماهگی ادامه دارد

رفلاکس پنهان در بیشتر کودکان تا یک سالگی بهبود می‌ یابد، به‌ ویژه اگر به‌ موقع تحت درمان قرار گیرند. با این‌ حال، در صورت عدم درمان، تماس مکرر اسید معده با بافت نازک گلو و بینی ممکن است منجر به مشکلات طولانی‌ مدت شود.

عوارض رفلاکس طولانی مدت

عوارض رفلاکس طولانی‌ مدت و کنترل‌ نشده ممکن است شامل مشکلات تنفسی مانند ذات‌الریه، لارنژیت مزمن و سرفه مداوم باشد. در موارد بسیار نادر، این عوارض می‌توانند به سرطان حنجره نیز منجر شوند.

آیا نگران رفلاکس فرزندم باشم؟

رفلاکس آشکار، و رفلاکس پنهان، در نوزادان بسیار رایج است. در حقیقت، حدود پنجاه درصد از نوزادان در سه ماه اول زندگی خود دچار رفلاکس می شوند و تا یک سالگی بدون هیچ اثر ماندگاری به طور کامل بهبود می یابند.

هنگامی که اختلالات رفلاکس شدید و یا ماندگار باشد، درمانهای موثر بسیاری وجود دارد که به درمان فرزند شما کمک خواهند کرد. پس جای هیچ نگرانی نیست.

نوشته شده توسط: دکتر فرناز محامدی متخصص کودکان و نوزادان (اطفال)