اسهال در کودکان یکی از مشکلات شایع دوران کودکی است که اغلب والدین با آن مواجه می شوند. آگاهی از اینکه دقیقا اسهال کودکان چیست، چه علت هایی دارد، چه علائمی ایجاد می کند و چه انواعی دارد، نقش مهمی در مراقبت و درمان به موقع ایفا می کند.
در این مقاله به طور خلاصه و کاربردی به بررسی این موارد و روش های برخورد صحیح با اسهال در کودکان می پردازیم.
اسهال در کودکان چیست؟
اسهال به دفع مکرر مدفوع شل یا آبکی گفته می شود. در کودکان، اگر روزانه بیش از سه بار مدفوع آبکی یا بی شکل دفع شود به عنوان اسهال در نظر گرفته می شود. این وضعیت ممکن است چند ساعت یا چند روز ادامه داشته باشد و بسته به علت آن، شدت علائم متفاوت باشد.
علت اسهال در کودکان
اسهال ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود که برخی از شایع ترین آن ها عبارت اند از:
- عفونت های ویروسی مانند روتاویروس و نوروویروس
- عفونت های باکتریایی مانند اشرشیاکلی و سالمونلا
- انگل ها مثل ژیاردیا، به ویژه در مناطق با آب ناسالم
- عدم تحمل لاکتوز یا حساسیت به برخی مواد غذایی
- استفاده از آنتی بیوتیک ها که می توانند تعادل باکتری های روده را بر هم بزنند
- تغذیه نادرست یا مصرف غذا های ناسازگار با معده کودک
علائم اسهال در کودکان
علاوه بر دفع مکرر و شل مدفوع، علائم زیر نیز ممکن است همراه اسهال دیده شوند:
- تب خفیف یا بالا
- حالت تهوع و استفراغ
- بی قراری و کاهش اشتها
- علائم کم آبی مانند دهان خشک، گریه بدون اشک و کاهش ادرار
- گود رفتن چشم ها و خواب آلودگی غیرعادی
انواع اسهال در کودکان
اسهال در کودکان به سه دسته کلی تقسیم می شود:
- اسهال حاد: شایع ترین نوع، معمولا کمتر از ۲ هفته طول می کشد و اغلب به دلیل عفونت ایجاد می شود.
- اسهال مزمن: بیش از دو هفته ادامه دارد و ممکن است ناشی از مشکلات گوارشی مانند سلیاک یا سندروم روده تحریک پذیر باشد.
- اسهال عود کننده: در فواصل مختلف دوباره ظاهر می شود و نیاز به بررسی تخصصی دارد.
درمان خانگی اسهال در کودکان
در بسیاری از موارد، اسهال کودک را می توان در خانه مدیریت کرد:
- جبران آب از دست رفته با محلول ORS: این محلول باعث حفظ تعادل الکترولیت ها در بدن کودک می شود.
- ادامه تغذیه با شیر مادر یا شیر خشک
- غذاهای ساده و سبک مانند برنج، سیب زمینی پخته، موز، سیب رنده شده، سوپ مرغ
- پرهیز از غذاهای چرب، شیرین، تند، نوشابه و آب میوه های صنعتی
دارو های مناسب برای اسهال کودکان
درمان دارویی باید حتما زیر نظر پزشک انجام شود. برخی گزینه های متداول عبارتند از:
- مکمل زینک (قطره زینک) برای کوتاه کردن دوره اسهال
- پروبیوتیک ها برای تقویت فلور روده
- شربت های مخصوص کودکان در صورت نیاز و با تجویز پزشک
توجه: داروهایی مانند لوپرامید برای کودکان خطرناک هستند و نباید بدون تجویز پزشک استفاده شوند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر یکی از موارد زیر وجود داشت، حتما به پزشک مراجعه کنید:
- وجود خون یا مخاط در مدفوع
- تب بالاتر از ۳۸.۵ درجه
- استفراغ مکرر
- علائم کم آبی شدید
- بی حالی یا خواب آلودگی غیرعادی
- اسهال بیش از ۷۲ ساعت ادامه دارد
پیشگیری از اسهال در کودکان
برای کاهش احتمال ابتلای کودک به اسهال، رعایت نکات زیر مؤثر است:
- شست وشوی دست ها با آب و صابون
- استفاده از آب آشامیدنی سالم
- شست و شوی صحیح میوه و سبزی
- دریافت واکسن روتاویروس در سن مناسب
نتیجه گیری
اسهال در کودکان معمولا مشکل جدی نیست، اما اگر با علائم هشدار دهنده همراه باشد یا بیش از حد ادامه یابد، نیاز به بررسی دقیق دارد. با رعایت بهداشت، تغذیه صحیح و توجه به علائم کم آبی، می توان به خوبی از کودک مراقبت کرد و جلوی عوارض احتمالی را گرفت.
نوشته شده توسط: دکتر فرناز محامدی متخصص کودکان و نوزادان (اطفال)
دیدگاه ها (4)