آلرژی به پروتئین گاوی در نوزادان: علائم و درمان های موثر

آیا نوزاد شما پس از مصرف شیر دچار بی قراری یا علائم گوارشی می‌شود؟ یکی از شایع‌ ترین دلایل این نوع بی قراری ها در نوزادان آلرژی به پروتئین گاوی (حساسیت به پروتئین گاوی ) است. این نوع حساسیت معمولا به مشکلاتی نظیر درد شکم، راش پوستی و حتی بی‌قراری های طولانی منجر می شود. در این مقاله، با روش های مدیریت، درمان و علائم آلرژی به پروتئین گاوی در نوزادان آشنا خواهید شد. همچنین در پایان اشاره ای به تفاوت رفلاکس و عدم تحمل لاکتوز با آلرژی به پروتئین گاوی در نوزادان خواهیم داشت.

شیوع آلرژی به پروتئین گاوی

آلرژی به پروتئین گاوی، به عنوان شایع‌ ترین نوع آلرژی غذایی در نوزادان زیر یک سال شناخته می‌شود. این مشکل به دلیل واکنش غیر عادی سیستم ایمنی بدن به پروتئین موجود در شیر و سایر فرآورده های گاوی بروز می کند. در ادامه، به میزان شیوع این آلرژی و عوامل مرتبط با آن می‌پردازیم.

میزان شیوع در نوزادان

بر اساس آمارها، حدود ۲ تا ۳ درصد از نوزادان زیر یک سال به حساسیت به پروتئین گاوی مبتلا هستند. این آمار با توجه به منطقه جغرافیایی و نوع تغذیه نوزاد متفاوت است. با افزایش سن، شیوع این آلرژی به‌ طور قابل توجهی کاهش می‌یابد، به شکلی که کمتر از ۱ درصد از کودکان بالای ۶ سال همچنان تحت تأثیر این آلرژی قرار دارند. این کاهش، معمولاً به دلیل تکامل سیستم ایمنی بدن و تحمل تدریجی بدن نسبت به پروتئین‌های گاوی است.

اما چرا نوزادان بیشتر مستعد چنین آلرژی هستند؟ یکی از دلایل اصلی این است که نوزادان در ماه‌ های اول زندگی به تغذیه با شیر وابسته هستند. این تغذیه یا از طریق شیر خشک های گاوی انجام می‌شود یا گاهی پروتئین گاوی از طریق شیر مادر به آنها منتقل می‌گردد.

علت حساسیت به پروتئین گاوی در نوزادان

حساسیت به پروتئین گاوی در نوزادان به دلیل واکنش غیر طبیعی سیستم ایمنی به پروتئین‌ های موجود در شیر گاو رخ می‌دهد. این واکنش زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی، پروتئین‌ های شیر گاو را به‌عنوان ماده‌ای مضر شناسایی کرده و آنتی‌ بادی‌ هایی علیه آن تولید می‌کند، که منجر به بروز علائم گوارشی، پوستی یا تنفسی می‌شود.

دیگر عوامل موثر در ابتلای نوزادان به حساسیت به پروتئین گاوی

آیا تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید که چرا برخی کودکان به این آلرژی مبتلا می‌شوند و برخی دیگر نه؟ سابقه خانوادگی یکی از مهم‌ترین عوامل موثر در این نوع آلرژی است. اگر والدین یا خواهر و برادر کودک به مشکلاتی مانند آسم، اگزما یا آلرژی‌ های فصلی دچار باشند، احتمال ابتلا به آلرژی پروتئین گاوی در نوزاد بیشتر می‌شود.

تغذیه با شیر مادر احتمال ابتلا به آلرژی به پروتئین گاوی در نوزادان را کاهش میدهد. تحقیقات نشان می‌دهد نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، کمتر به این نوع آلرژی مبتلا می‌شوند. دلیل این موضوع این است که شیر مادر سیستم ایمنی نوزاد را تقویت کرده و احتمال واکنش به پروتئین‌ های خارجی را کاهش می‌دهد.

حساسیت به پروتئین گاوی در نوزادان تا چه زمانی ادامه دارد؟

حساسیت به پروتئین گاوی (CMPA) معمولا با رشد نوزاد برطرف می‌شود، به‌ طوری که ۵۰ تا ۶۰ درصد نوزادان تا یک سالگی و ۸۰ تا ۹۰ درصد تا سه سالگی دیگر علائمی ندارند. مدت زمان این حساسیت به نوع آن بستگی دارد. حساسیت‌ های وابسته به IgE ممکن است مدت بیشتری طول بکشند، در حالی که حساسیت‌ های غیر وابسته به IgE معمولا زودتر بهبود می‌یابند.

علائم حساسیت به پروتئین گاوی در نوزادان

• علائم حساسیت به پروتئین گاوی در نوزادان به سه دسته اصلی تقسیم می‌ شود:
• گوارشی: استفراغ، اسهال همراه با مخاط یا خون، دل‌ پیچه و بی‌ قراری.
• پوستی: کهیر، اگزما و التهاب پوست.
• تنفسی: خس‌ خس سینه و تنفس دشوار که در موارد شدیدتر دیده می‌شود.

در ادامه با جزئیات بیشتری به این علائم می‌پردازیم.

علائم گوارشی

مشکلات گوارشی از شایع ترین علائم آلرژی به پروتئین گاوی در نوزادان است. این علائم شامل موارد زیر می باشند:

• استفراغ: در فاصله کوتاهی پس از مصرف شیر گاو یا محصولات حاوی پروتئین گاوی، کودک ممکن است دچار استفراغ شود.
• اسهال: مدفوع آبکی و مکرر، همراه با مخاط یا حتی رگه‌ های خون، از نشانه‌ های بارز این نوع آلرژی است.
• شکم درد: نوزاد ممکن است با بی‌قراری (کولیک شیرخوارگی)، گریه‌ های شدید یا جمع کردن پاها به سمت شکم، دل پیچه خود را نشان دهد.

این علائم معمولا چند ساعت پس از مصرف غذاهای حاوی پروتئین گاوی ظاهر می‌شوند و برنامه روزانه نوزاد را به شدت مختل می کنند.

علائم پوستی

نوزادان مبتلا به آلرژی به پروتئین گاوی واکنش‌ های پوستی مختلفی از خود نشان می دهند، که شامل موارد زیر است:

• کهیر: ضایعات قرمز رنگ و خارش‌ داری که معمولا به صورت لکه‌ های برجسته بر روی پوست ظاهر می‌شوند.
• اگزما: خشکی، التهاب و خارش پوست که ممکن است در نواحی خاصی مانند صورت، گردن یا پشت زانوها دیده شود.

علائم تنفسی

در موارد شدیدتر آلرژی به پروتئین گاوی، نوزاد ممکن است دچار مشکلات تنفسی شود. علائم رایج تنفسی عبارتند از:

• خس خس سینه: صدای سوت مانند هنگام تنفس که نشان‌ دهنده انسداد یا التهاب راه‌ های هوایی است.
• مشکلات تنفسی: تنفس سنگین یا نفس نفس زدن نوزاد که ممکن است با علائم دیگری مانند کبودی لب‌ ها همراه باشد.

اگرچه علائم تنفسی آلرژی به پروتئین گاوی در نوزادان چندان شایع نیستند، اما اگر دیده شدند، باید فورا به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید.

توصیه های دکتر فرناز محامدی در مورد آلرژی به پروتئین گاوی در نوزادان (فیلم آموزشی) 👇👇👇👇

روش‌های تشخیص آلرژی به پروتئین گاوی در نوزادان

تشخیص آلرژی به پروتئین گاوی در نوزادان نیازمند بررسی دقیق و همکاری مداوم بین والدین و متخصص کودکان و نوزادان است. با توجه به پیچیدگی علائم این بیماری، ترکیبی از تاریخچه پزشکی، معاینه جسمی و انجام آزمایشات مختلف برای دستیابی به تشخیص صحیح ضروری است. در ادامه، به بررسی دو مولفه اصلی تشخیص آلرژی به پروتئین گاوی در نوزادان می‌پردازیم.

سابقه پزشکی و معاینه جسمانی

نخستین گام در تشخیص آلرژی به پروتئین گاوی در نوزادان، بررسی دقیق سابقه پزشکی نوزاد و خانواده است. پزشک با پرسش‌ هایی نظیر علائم مشاهده‌ شده، زمان بروز علائم پس از مصرف شیر یا محصولات لبنی، و شدت واکنش‌ ها، سعی در شناخت بهتر مشکلات کودک می‌کند. اگر در خانواده کودک، سابقه‌ ای از بیماری‌ های آلرژیک نظیر آسم، اگزما یا آلرژی‌ های غذایی وجود داشته باشد، احتمال آلرژی به پروتئین گاوی در نوزاد افزایش می‌یابد.

از طرف دیگر، پزشک با معاینه جسمانی دقیق علائم ظاهری مانند راش پوستی، کهیر یا متورم شدن صورت نوزاد را بررسی می‌کند. همچنین، علائم گوارشی نظیر نفخ شکم یا تغییر در الگوی دفع نوزاد، و حتی تغییراتی در وزن یا رشد نیز مدنظر قرار می‌گیرند. این اطلاعات اولیه به پزشک کمک می‌کند تا مراحل بعدی تشخیص را بهتر پیش ببرد.

آزمایشات لازم برای تشخیص حساسیت به پروتئین گاوی

پزشک برای تشخیص حساسیت به پروتئین گاوی ممکن است از آزمایش خون (اندازه‌ گیری IgE)، آزمایش مدفوع (بررسی خون یا التهاب)، تست حذف غذا (حذف و افزودن تدریجی پروتئین گاوی) و تست پوستی (بررسی واکنش‌ های پوستی) استفاده کند.

در ادامه، هر یک از این آزمایش‌ ها به شکل کامل تر توضیح داده شده است:

• آزمایش خون: با انجام این آزمایش، سطح آنتی‌ بادی‌ های IgE (مرتبط با واکنش‌های آلرژیک فوری) اندازه‌گیری می‌شود. افزایش غیر طبیعی این آنتی‌ بادی‌ ها ممکن است نشان دهنده وجود آلرژی باشد.
• آزمایش مدفوع: در برخی موارد، وجود رگه های خونی در مدفوع یا التهاب دستگاه گوارش به تشخیص کمک می‌کند. این روش به‌ ویژه در واکنش‌ هایی که با تاخیر همراهند کاربرد زیادی دارد.
• تست حذف غذا: پزشک ممکن است رژیم غذایی بدون پروتئین گاوی را برای چند هفته توصیه کند و سپس با افزودن تدریجی این پروتئین‌ ها، واکنش نوزاد را بررسی کند.
• تست پوستی: در برخی موارد، پزشک قطرات کوچک مواد آلرژی زا روی پوست کودک قرار داده و واکنش‌ های پوستی کودک (مانند قرمزی یا خارش) را ارزیابی می کند.

این آزمایش ها نه‌ تنها نوع آلرژی را مشخص می‌کنند، بلکه به پزشک اطلاعات دقیقی درباره شدت واکنش و گزینه‌ های درمانی مناسب ارائه می‌دهند.

توجه داشته باشید، تفسیر نتایج این آزمایش‌ ها باید توسط متخصص کودکان و نوزادان انجام شود. بنابراین، بدون مشورت با پزشک هیچ اقدامی نکنید.

درمان حساسیت به پروتئین گاوی در نوزادان

درمان حساسیت به پروتئین گاوی در نوزادان شامل حذف غذاهای حاوی پروتئین گاوی از رژیم غذایی، استفاده از شیر خشک‌ های هیدرولیز شده یا حاوی آمینو اسید، و رعایت رژیم غذایی خاص توسط مادران شیرده است. این اقدامات به کاهش علائم حساسیت و بهبود وضعیت نوزاد کمک می‌کند.

حذف غذا های حاوی پروتئین گاوی

حذف کامل غذا های حاوی پروتئین گاوی، قدم اول در درمان این نوع آلرژی است. این به معنای حذف شیر گاو، ماست، پنیر، کره و تمام مواد غذایی فرآوری‌ شده‌ ای است که ممکن است پروتئین گاوی داشته باشند. اما جایگزین این مواد چه گزینه‌ هایی هستند؟

• شیر بز یا شیر های دیگر: برخلاف تصور عموم، شیر بز غالبا واکنش‌ های مشابهی ایجاد می‌کند و معمولاً توصیه نمی‌شود. بهتر است در صورت صلاحدید پزشک از گزینه‌ های دیگری مانند شیر سویا یا بادام استفاده کنید.
• غذاهای بدون لبنیات: استفاده از خوراکی‌ هایی مانند شیرین‌ کننده‌ های طبیعی، آب‌ میوه‌ های غنی‌ شده با کلسیم و تنقلات بدون لاکتوز می‌تواند کمبود مواد مغذی را جبران کند.

همیشه برچسب‌ مواد غذایی را با دقت بررسی کنید. بسیاری از غذا های آماده ممکن است حاوی مقدار کمی پروتئین گاوی باشند.

شیرخشک مخصوص حساسیت به پروتئین گاوی

شیر خشک های مخصوص حساسیت به پروتئین گاوی عبارتند از:

• شیر خشک‌ های هیدرولیز شده (اچ آ): در این نوع شیر خشک‌ ها پروتئین ها به ذرات کوچک‌ تری تجزیه شده اند، به طوری که بدن کودک معمولا به آنها واکنشی نشان نمی‌ دهد.
• شیر خشک های حاوی آمینو اسید (پپتی): اگر کودک به شیر خشک‌ های هیدرولیز شده نیز حساسیت نشان دهد، این نوع شیر خشک ها می‌توانند جایگزین مناسبی باشند.

از مصرف شیرخشک‌ های معمولی پرهیز کنید. شیرخشک‌هایی که پروتئین کامل گاوی دارند، ممکن است علائم آلرژی به پروتئین گاوی در نوزادان را تشدید کنند.

رژیم غذایی مادرانی که نوزادشان به پروتئین گاوی حساسیت دارد چگونه است؟

مادرانی که نوزادشان به پروتئین گاوی حساسیت دارد باید تمام محصولات حاوی پروتئین گاوی را از رژیم غذایی خود حذف کنند. این مواد غذایی شامل شیر، ماست، پنیر و کره است. همچنین، برای جبران کمبود کلسیم می‌ توانند از منابع گیاهی مانند سبزیجات برگ‌ سبز و بادام استفاده کنند و در صورت نیاز، با مشورت پزشک مکمل‌ های کلسیم مصرف کنند.

فرق رفلاکس با آلرژی به پروتئین گاوی

آلرژی به پروتئین گاوی یک واکنش ایمنی به پروتئین‌ های موجود در محصولات گاوی است که علائمی مانند خون در مدفوع، بثورات پوستی یا مشکلات تنفسی را به همراه دارد. در مقابل، رفلاکس به ضعف اسفنکتر مری و بازگشت اسید معده مربوط می‌شود که معمولا با رشد کودک بهبود می‌یابد.

تفاوت عدم تحمل لاکتوز و آلرژی به پروتئین گاوی

عدم تحمل لاکتوز به کمبود آنزیم لاکتاز در روده کوچک گفته می‌شود که باعث ناتوانی در هضم قند شیر (لاکتوز) و علائمی مانند نفخ و اسهال می‌شود. در حالی که آلرژی به پروتئین گاوی یک واکنش ایمنی به پروتئین‌ های موجود در محصولات گاوی است که می‌تواند علائمی مانند کهیر، مشکلات تنفسی و اسهال خونی ایجاد کند و معمولا نیاز به درمان فوری دارد.

کلام آخر

آلرژی به پروتئین گاوی یکی از شایع ترین حساسیت‌ های غذایی نوزادان است که نیاز به تشخیص سریع و مدیریت دقیق دارد. شناسایی علائمی مانند مشکلات گوارشی یا پوستی می‌تواند به والدین کمک کند تا بهتر شرایط کودک خود را مدیریت کنند. حذف مواد غذایی حاوی پروتئین گاوی و استفاده از جایگزین‌ های مناسب، مانند شیرخشک‌ های هیدرولیز شده یا تغییر رژیم غذایی مادران شیرده، از جمله راه‌ حل های موثر برای بهبود این نوع آلرژی در نوزادان می باشند.

نوشته شده توسط: دکتر فرناز محامدی متخصص کودکان و نوزادان (اطفال)