مراحل رشد کودک از بدو تولد تا یک سالگی

در این مقاله با مراحل رشد کودک از بدو تولد تا یک سالگی آشنا خواهید شد. رشد و تکامل کودک فرایندی تدریجی است که در هر مرحله نیازمند مراقبت های خاصی از جانب والدین می باشد.

مراحل رشد کودک : یک ماهگی

 بینایی نوزادان تازه متولد شده به مسافت های نزدیک محدود می شود. بهترین فاصله صورت مادر و کودک شیرخوار حدود ۸ تا ۱۵ اینچ (۲۰ تا ۳۸ سانتی متر) است. به دلیل وجود این محدودیت، برای کودک دشوار است که یک شیء متحرک را با نگاه خود دنبال کند. ماه اول زندگی یکی از مهمترین مراحل رشد کودک است و در این ماه می توانید ارتباط عمیق عاطفی با او برقرار کنید. در این ماه نوزاد بدلیل محدودیت دید مدت های طولانی تری به صورت شما خیره می شود. صحبت کردن با نوزاد زمانی که ارتباط چشمی نزدیکی با او دارید، بیشترین پیوند عاطفی را بین شما و او به وجود خواهد آورد. نوزادان می توانند از بدو تولد رنگها را ببینند. با این حال، آنها سیاه و سفید راه راه و اشیائی که به رنگ قرمز روشن هستند را بیشتر ترجیح می دهند. 

مراحل رشد کودک : دو ماهگی

نوزاد شما در ماه دوم از یک عروسک زیبا به یک انسان واقعی و بالغ تبدیل می شود. این مرحله یکی از شیرین ترین مراحل رشد کودک است. نوزاد به شما لبخند می زند و صداهایی هدفمند برای جلب توجه شما ایجاد می کند. در این ماه کاملا حس خواهید کرد که او چهره و صدای شما را به عنوان شخصی که در زندگی اش بسیار مهم است، تشخیص می دهد. از این لحظات خاص با آواز خواندن و صحبت کردن با نوزاد در مورد رویدادهای روزانه لذت ببرید. همه این اطلاعات که به شکل تجارب دیداری و شنیداری به مغز نوزاد وارد می‌شوند، پایه و اساس مهمی برای پذیرش زبان و شروع به صحبت کردن در چند ماه آینده خواهند شد.

مراحل رشد کودک : سه ماهگی

 نوزاد در ماه سوم می توانند دست خود را تا خط میانی (جلوی صورت خود) بالا بیاورد.

این توانایی چندین مزیت برای او دارد: اول اینکه به راحتی می تواند اکثر انگشتان دست خود رابه ویژه انگشت شست را برای مکیدن به دهانش وارد کند و از این طریق مهارت های آرام کردن خود را به جای تکیه کامل به والدین بهبود بخشد. علاوه بر این، توانایی گرفتن دستان خود و تعامل با محیط از طریق حس لامسه منجر به ایجاد هیجان زیادی می شود.

علاوه بر این، توانایی گرفتن دستان خود و تعامل با محیط از طریق حس لامسه منجر به ایجاد هیجان زیادی می شود.

ماه سوم از مهمترین مراحل رشد کودک است که نوزادان وضعیت «قرار گرفتن روی شکم» را تجربه کنند. این حالت قرارگیری نوزاد روی شکم باعث افزایش استفاده از عضلات پشت و گردن می شود. برای نوزادانی که صاف نگه داشتن سرشان به دلیل محدودیت هایی که در دراز کشیدن به پشت دارند مشکل است، وضعیت قرارگیری بر روی سینه می تواند به کاهش این مشکل کمک کند.

مراحل رشد کودک : چهار ماهگی

ماه چهارم یکی از شادترین مراحل رشد کودک است. کودک چهار ماهه به طور کلی یک فرد بسیار خوشحال است. نوزاد در ماه چهارم قادر است توالی حوادث را پیش بینی کند و احساسات خود را با اشتیاق کلامی فراوان بیان کند. او تشخیص می دهد روزهایی که گذشته اند همراه با شادی بوده است. در چهار ماهگی، نوزاد با ذوق می خندد. برعکس آن نیز صادق است وقتی چیزی را که از آن لذت می برد از او دور کنید باید برای شنیدن ناله های خشم و ناامیدی اش آماده باشید. همچنین نوزادان در این سن بازی های پر انرژی تری مانند بلند نگه داشته شدن در هوا البته با رعایت مسائل ایمنی رادوست دارند. به دلیل اینکه عضلات گردن نوزادان ضعیف است پرتاب کردن نوزاد به هوا توصیه نمی‌شود زیراممکن است باعث آسیب مغزی شود.

مراحل رشد کودک : پنج ماهگی

 بینایی کودک ۵ ماهه به شکل چشمگیری کامل شده است. او قادر است حرکت اشیاء را هم در فاصله نزدیک و هم از راه دور دنبال کند. از اجسام دارای رنگهای روشن و متضاد با هیجان و شور و شوق استقبال می کند. به همین ترتیب، مهارتهای گفتاری و زبان نیز پیشرفت کرده اند. توانایی او در ایجاد آوا های تکراری (به عنوان مثال «دادا») عکس العمل های هیجان زده بزرگسالان را به همراه خواهد داشت. همچنین پنج ماهگی زمان تمرین تولید صدای بلند، برای نشان دادن هیجان خالص از یادگیری یک مجموعه مهارت جدید است. آواز خواندن، آهنگ، خواندن کتاب و اشاره به اشیاء در کتاب ها و محیط اطراف، پایه و اساس اولیه یادگیری زبان مادری را برای نوزاد فراهم می کند و به همین دلیل ماه پنجم از اساسی ترین مراحل رشد کودک برای شروع به تکلم در ماه های آینده است. 

رشد و تکامل کودک : شش ماهگی

بین ۶ تا ۸ ماهگی از مراحل رشد کودک است که کودکان یاد می گیرند چگونه به صورت مستقل و بدون کمک گرفتن از دیگران بنشینند. از دیدگاه نوزاد کسب این مهارت، یک موفقیت شگفت انگیز محسوب می شود. او می تواند به یک موقعیت مرتفع تر دست یابد و منظره ای کامل تر از جهان افقی را تماشا کند، کاری که در هنگام دراز کشیدن روی پشت یا شکم برایش امکان‌ پذیر نبوده است. نشستن همچنین به او این امکان را می‌دهد تا با استفاده از هر دو دست دنیای جدید را کاوش کند. هر شیئی را که با دستانش بتواند بگیرد بلافاصله به دهان خود نزدیک می کند. بنابراین در این ماه توجه به حفظ ایمنی و سلامت نوزاد بسیار مهم است. هر شیئی که کوچکتر از قطر لوله مقوایی وسط یک رول دستمال کاغذی توالت است می‌تواند خطر خفگی برای نوزاد به همراه باشد.

رشد و تکامل کودک : هفت ماهگی

بین ۷ تا ۹ ماهگی از مراحل رشد کودک، مهارتهای حرکتی بسیار پیشرفت می‌ کنند. گرفتن ناشیانه اشیا با دو دست به مهارت کامل برداشتن و نگه داشتن چنگک مانند اشیا و اسباب بازی هایی مثل توپ کوچک فقط با استفاده از انگشت شست و انگشت اشاره تبدیل می شود. متاسفانه، تمایل نوزاد برای قرار دادن اجسام کوچک در دهان و خرد کردن آنها یک میل بسیار قوی است. بنابراین بهترین راه برای حصول اطمینان از امنیت نوزاد این است که روی دست و زانوهای خود بنشیند و جهان را از دید فرزندتان ببینید. اقلام کوچک مثل مواد غذایی، سکه ها، سنگهای ریز و سایر اشیاء خطرناک، باید قبل از فرزندتان توسط شما کشف شوند. 

رشد و تکامل کودک : هشت ماهگی

در ماه هشتم از مراحل رشد کودک در حال یادگیری نحوه ایستادن است. هنگامی که فرزند شما در حال تسلط بر این مهارت است، وقت آن رسیده است که تشک گهواره را پایین بیاورید، اشیاء بزرگ یا ضربه گیرهایی را که ممکن است مانند یک پله عمل کنند بیرون بیاورید و اطراف گهواره قرار دهید تا کودک بتوانداز طریق افتادن بر روی آنها از گهواره خارج شود. علاوه بر این، وقتی نوزاد برای اینکه بتواند بایستد مبل را با فشار می کشد، اشیاء زیر مبل که احتمال بروز خفگی دارند کشف می کند. (به عنوان مثال، بادام زمینی ها و تنقلاتی که در حین تماشای آخرین بازی فوتبال زیر مبل ریخته اید را پیدا می کند).

رشد و تکامل کودک : نه ماهگی

برای بسیاری از کودکان ۹ ماهه، کاوش در چهره والدین سرگرمی بسیار جالبی است. نوزاد از انگشت اشاره خود به عنوان ابزاری برای کاوش در دهان، بینی، چشم ها و گوش های شما استفاده می‌کند که باعث تقویت مهارت های حرکتی او می شود. همچنین بسیاری از کودکان از لمس کردن صورت شما با کف دست خود لذت می برند. استفاده از جعبه هایی با اندازه های متفاوت امکان درک بزرگ و کوچک بودن اجسام را برای نوزاد فراهم می کند. همچنین کوبیدن اجسام به همدیگر در نوزاد شور و شعف زیادی به وجود می‌آورد زیرا تسلط و مهارت آنها برای پیش بینی وقایع را تقویت می کند. بنابراین در این مرحله از مراحل رشد کودک مهارت های حرکتی به طرز چشمگیری تکامل می یابند. 

رشد و تکامل کودک : ده ماهگی

یکی از قابل توجه ترین تحولاتی که در حدود ۱۰ ماهگی از مراحل رشد کودک رخ می دهد درک مفهوم «پایداری اشیاء» است. این مهارت کودک را قادر می سازد تا درک کند حتی اگر یک اسباب بازی را نمی بیند و یا صدای یک نفر را نمی شنود با این حال هنوز وجود دارد. نوزادان کوچکتر بر اساس قاعده «خارج از چشم… خارج از ذهن» عمل می کنند یعنی آنها تصور می کنند چیزی را که نمی بینند وجود ندارد.

اما یک کودک ۱۰ ماهه می فهمد که مادرش وجود دارد حتی وقتی بعد از گذاشتن او در گهواره از اتاق خارج می شود. درک مفهوم پایداری اشیا باعث به وجود آمدن اضطراب جدایی است یعنی کودک می فهمد که «من می دانم شما باید اینجا باشید ولی احساس می کنم من را رها کرده‌اید.» بازی هایی مانند قایم باشک بازی علاوه بر اینکه باعث تقویت درک ماندگاری شیء می شوند، چنین احساساتی را برای نوزاد لذت بخش و شادی آور می کنند.

رشد و تکامل کودک : یازده ماهگی

ماه یازدهم مهمترین مرحله برای یادگیری زبان در مراحل رشد کودک است. یادگیری زبان اگر به صورت یک تلاش فعالانه و مستمر انجام شود بسیار مؤثرتر است. کودک یازده ماهه شما با شنیدن مکالمات و لذت بردن از آواز و آهنگ های ریتم دار سریعتر و کاملتر زبان خود را فرا می گیرد و صدای شما را فقط زمانی که با صدای بلند صحبت می کنید می شنود. اگر بیش از یک زبان در خانواده شما صحبت می شود، او را عقب نگه ندارید و با هر دو زبان (یا بیشتر) با او صحبت کنید و برای هر شی از هر دو کلمه معادل استفاده کنید به عنوان مثال بگویید این یک«گربه» یا«کت» است. دی وی دی، بازی ها و برنامه های تلویزیون و سایر فناوری ها نمی توانند با تجربیات انسانی رقابت کنند. کودکتان شما را بیشتر از کاراکترهای برنامه های کودک تلویزیونی دوست دارد. 

سخن آخر

مراحل رشد کودکان اغلب گسترده تر از آن چیزی است که در این مقاله توضیح داده شد. به عنوان مثال،کودک در یک دوره هفت ماهه بین ۹ تا ۱۶ ماهگی کاملاً می آموزد به طور مستقل راه برود. مطالعات متعدد نشان می دهد که توانایی انجام یک مهارت برای مثال راه رفتن بدون کمک دیگران نمی تواند شاخص ارزیابی کودک در آینده باشد. بعضی از کودکان به انجام برخی از فعالیت های خاص علاقه بیشتری نشان می دهند اما در نهایت همه کودکان به آن حد از رشد و تکامل خواهند رسید که عادی به نظر برسند. اگر سوالی دارید با پزشک متخصص اطفال کودک خود مشورت کنید.

نوشته شده توسط: دکتر فرناز محامدی متخصص اطفال