واکسن آبله مرغان: راهنمای کامل پیشگیری، خرید و تزریق به کودکان و بزرگسالان

آبله مرغان از جمله بیماری‌ های ویروسی است که به راحتی شیوع پیدا می کند و علاوه بر مشکلات کوتاه‌ مدت، باعث بروز عوارض جدی در برخی افراد می شود. واکسن آبله مرغان (واکسن واریسلا زوستر) راهکاری مطمئن برای پیشگیری از این بیماری و محدود کردن تاثیرات آن بر جامعه است. با استفاده از این واکسن، نه تنها می‌توان از ابتلا به آبله مرغان جلوگیری کرد، بلکه خطر بروز بیماری زونا در آینده نیز کاهش می‌یابد. خرید واکسن آبله مرغان و رعایت زمان‌بندی تزریق آن، گام مهمی در محافظت از سلامت عمومی و فردی است. این مقاله به بررسی ضرورت تزریق واکسن آبله مرغان برای پیشگیری از این بیماری، نحوه تزریق و معرفی یکی از بهترین مراکز تزریق واکسن آبله مرغان در تهران می‌پردازد.

نحوه عملکرد واکسن آبله مرغان

واکسن آبله مرغان حاوی ویروس زنده اما ضعیف‌ شده واریسلا-زوستر است. وقتی این واکسن تزریق می‌شود، بدن به صورت ایمن و کنترل‌ شده به این ویروس واکنش نشان می‌دهد. نتیجه این فرآیند، تولید آنتی‌ بادی‌ هایی است که از فرد در برابر ابتلای واقعی به بیماری آبله مرغان محافظت می‌کنند. به عبارت دیگر، واکسن عفونت واقعی را شبیه سازی می کند و سیستم ایمنی را برای مقابله با ویروس آماده می‌کند.

انواع واکسن آبله مرغان و ترکیبات آن

واکسن آبله مرغان به طور معمول در دو نوع عمده عرضه می شود:

• واکسن واریسلا-زوستر: این واکسن فقط برای پیشگیری از آبله مرغان به کار می‌رود.
• واکسن ترکیبی MMRV: در این نوع، واکسن آبله مرغان با واکسن سرخک، اوریون و سرخجه ترکیب شده است.

با توجه به اینکه این واکسن در برنامه واکسیناسیون کشوری ایران گنجانده نشده است، این واکسن در مراکز بهداشت ارائه نمی شود. برای تهیه و تزریق واکسن آبله مرغان می‌توانید با مطب دکتر فرناز محامدی در تماس باشید و یا به داروخانه‌ های معتبر مراجعه کنید.

فواید واکسن آبله مرغان

واکسن آبله مرغان یکی از موثرترین راه‌ها برای محافظت از بدن در برابر این بیماری ویروسی است. این واکسن نه تنها از بیماری پیشگیری می‌کند، بلکه فواید دیگری برای سلامت فرد و جامعه به همراه دارد. در ادامه به چهار مورد از فواید اصلی این واکسن می‌ پردازیم.

پیشگیری و کاهش عوارض آبله مرغان

واکسن آبله مرغان قدرت بالایی در پیشگیری از ابتلا به این بیماری دارد و درصد موفقیت آن به بالای 90 درصد می‌رسد. این یعنی با تزریق واکسن، به احتمال زیاد از مواجهه با ابتلای اولیه جلوگیری می‌شود یا اثرات آن به شدت کاهش می‌یابد. افرادی که واکسینه شده‌اند، معمولا علائم خفیف‌ تری را تجربه می‌کنند و از مشکلات جدی، نظیر، تب، بثورات پوستی شدید یا بستری شدن در بیمارستان، دور می‌ مانند.

کاهش خطر ابتلا به زونا

یکی از مهم‌ ترین مزایای بلند مدت این واکسن، کاهش خطر ابتلا به بیماری زونا در آینده است. ویروس واریسلا-زوستر، عامل آبله مرغان، می‌تواند سال‌ ها پس از بهبودی در بدن باقی بماند و در سنین بالاتر باعث بیماری زونا شود که معمولا با درد شدید و مشکلات پوستی همراه است. افرادی که واکسن آبله مرغان را دریافت کرده‌ اند، احتمال فعال شدن ویروس در بدنشان کمتر است و معمولا به زونا مبتلا نمی شوند. این موضوع به‌ ویژه برای سالمندان یا افرادی که سیستم ایمنی ضعیف تری دارند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

محافظت از جامعه

واکسن آبله‌ مرغان علاوه بر حفظ سلامت فردی، تاثیر زیادی بر سلامت عمومی جامعه دارد. وقتی بخش زیادی از افراد جامعه واکسینه شوند، شیوع بیماری به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد. این وضعیت که به آن «ایمنی جمعی» یا Herd Immunity گفته می‌شود، از کسانی که نمی‌توانند واکسن بزنند مانند نوزادان، زنان باردار یا افرادی که نقص سیستم ایمنی دارند محافظت می‌کند. بنابراین، واکسیناسیون فقط یک تصمیم شخصی نیست، بلکه اقدام مهمی برای حفظ سلامت جامعه است.

عوارض واکسن آبله مرغان

واکسن آبله مرغان به طور کلی ایمن تلقی می‌شود و فواید آن به‌ مراتب بیشتر از خطرات احتمالی آن است. با این حال، مانند هر واکسن دیگری، این واکسن نیز ممکن است عوارضی ایجاد کند. عوارض این واکسن به دو دسته‌ شایع و نادر تقسیم می‌شوند:

عوارض شایع

این عوارض معمولا خفیف هستند و به سرعت برطرف می‌شوند. این عوارض نشانه‌ واکنش طبیعی بدن به واکسن و فعالیت سیستم ایمنی است. برخی از رایج‌ ترین آن‌ ها عبارتند از:

• درد یا قرمز شدن محل تزریق: در بسیاری از موارد، افراد ممکن است کمی درد یا تورم در ناحیه‌ تزریق احساس کنند. این حالت معمولا ظرف چند روز بهبود می‌ یابد و نیاز به پیگیری خاصی ندارد.
• تب خفیف: افزایش دمای بدن یکی از واکنش‌های طبیعی بدن به واکسیناسیون است. این تب اغلب کوتاه‌ مدت بوده و با مراقبت‌ های ساده مانند مصرف مایعات کافی و استراحت کنترل می‌شود.
• بثورات پوستی خفیف: در موارد نادری ممکن است، بثورات کوچک و محدودی در نزدیکی محل تزریق یا سایر نواحی بدن ظاهر شوند. این بثورات معمولا بدون عارضه و موقت هستند و طی مدت کوتاهی برطرف می شوند.

از مشاهده چنین واکنش هایی نگران نشوید. این موارد نشان دهنده موثر بودن واکسن در تحریک سیستم ایمنی شما یا فرزندتان هستند.

عوارض نادر

عوارض نادر واکسن آبله مرغان بسیار کم رخ می‌دهند اما نیازمند توجه بیشتری هستند. این عوارض ممکن است در افرادی با شرایط خاص یا حساسیت‌ های شدید مشاهده شوند.

• واکنش آلرژیک شدید (آنافیلاکسی): هرچند این اتفاق بسیار نادر است، اما در برخی افراد ممکن است واکنش آلرژیک شدیدی به واکسن رخ دهد. علائمی مانند تورم گلو، مشکلات تنفسی یا خارش‌ های گسترده نشان‌ دهنده‌ این وضعیت می باشند. در صورت بروز چنین علائمی، فورا به پزشک مراجعه کنید.
• تشنج ناشی از تب: در موارد بسیار نادر، برخی از کودکان دچار تب بالا و تشنج می‌شوند. این شرایط معمولاً موقتی است و تحت نظارت پزشک به راحتی مدیریت می‌شود.
• بثورات شبیه به آبله مرغان: این مشکل در موارد بسیار نادر در افرادی که نقص ایمنی دارند اتفاق می‌افتد. این افراد باید قبل از دریافت واکسن شرایط خاص خود را با پزشک در میان بگذارند.

تزریق واکسن آبله مرغان در سنین مختلف

تزریق واکسن آبله مرغان یکی از بهترین روش‌ ها برای پیشگیری از آبله مرغان است. انتخاب زمان مناسب برای دریافت این واکسن نقش مهمی در افزایش اثر گذاری آن دارد. برای دستیابی به بیشترین محافظت، دستورالعمل‌ های خاصی برای تزریق در سنین مختلف ارائه شده است. رعایت این دستورالعمل‌ ها می‌تواند از عوارض احتمالی این واکسن جلوگیری کرده و تأثیر آن را به حداکثر برساند.

زمان تزریق واکسن آبله مرغان در کودکان

واکسن آبله مرغان برای کودکان در دو نوبت تزریق می‌شود. اولین دوز باید در سن ۱۲ تا ۱۵ ماهگی و دوز دوم در سن ۴ تا ۶ سالگی تزریق شود. اگر کودک شما این واکسن را از دست داده است، می‌توانید با پزشک مشورت کرده و زمان مناسب برای تزریق آن را تعیین کنید.

نحوه تزریق واکسن آبله مرغان برای نوجوانان و بزرگسالان

افرادی که در کودکی این واکسن را دریافت نکرده‌ اند یا سابقه ابتلا به این بیماری را ندارند نیز می‌توانند واکسن بزنند. در این گروه سنی، نحوه تزریق متفاوت است و با رعایت فواصل زمانی خاصی انجام می‌شود.

این افراد می باسیت، دو دوز واکسن را با فاصله حداقل ۴ تا ۸ هفته دریافت کنند.

تزریق این واکسن در سنین بالاتر به معنی کاهش خطر ابتلا به بیماری زونا و پیشگیری از آبله مرغان شدید است. به همین دلیل پیشنهاد می‌شود افرادی که در کودکی این واکسن را نزده‌ اند، در صورت امکان آن را دریافت کنند.

توجه به گروه‌های آسیب‌ پذیر

واکسن آبله مرغان برای افراد آسیب پذیر ضروری‌ تر است. زنان در سنین بارداری، مخصوصا آن‌هایی که قصد بارداری دارند، باید حداقل یک ماه پیش از بارداری واکسن را دریافت کنند. به همین ترتیب، افرادی که بیماری‌ های مزمن دارند یا آن‌هایی که در ارتباط نزدیک با کودکان هستند، باید نسبت به دریافت این واکسن توجه ویژه‌ ای داشته باشند.

روش تزریق و نگهداری واکسن

در فرآیند استفاده از واکسن آبله مرغان، رعایت روش تزریق صحیح و نگهداری مناسب واکسن اهمیت بسیاری دارد. هرگونه انحراف از استانداردهای تعریف‌شده می‌تواند اثرگذاری واکسن را کاهش دهد یا حتی منجر به مشکلات جانبی شود. در این بخش به بررسی دقیق‌تر این موارد می‌پردازیم.

روش تزریق

تزریق واکسن آبله مرغان معمولا به صورت زیر جلدی (Subcutaneous) انجام می‌شود. در این روش با تزریق واکسن به لایه‌های چربی زیر پوست سیستم ایمنی بدن تحریک شده، و آنتی‌ بادی تولید می کند.

• محل تزریق: بهترین محل برای تزریق این واکسن، ناحیه‌ی فوقانی بازو (عضله دلتوئید) یا ران است. انتخاب محل تزریق به سن و حجم عضلانی بیمار بستگی دارد. برای کودکان کوچک‌ تر، ران بهترین محل است، اما در بزرگسالان معمولا بازو انتخاب می‌شود.
• مقدار دوز: مقدار استاندارد هر دوز واکسن 0.5 میلی‌لیتر است. این اندازه تضمین می‌کند که فرد میزان کافی از ویروس ضعیف‌ شده را برای تحریک سیستم ایمنی بدن دریافت کرده است.
• نیاز به برنامه‌ریزی دقیق: پیش از تزریق، باید وضعیت پزشکی فرد ارزیابی شود. افرادی که داروهای سرکوب‌ کننده ایمنی مصرف می‌کنند یا سوابق آلرژی شدید دارند، باید قبل از تزریق واکسن آبله مرغان با پزشک خود مشورت کنند. همچنین، اگر فردی به تازگی خون یا فرآورده خونی دریافت کرده باشد، باید زمان تزریق واکسن را به تاخیر بیاندازد.

اجرای دقیق هر یک از این مراحل از اهمیت ویژه‌ ای برخوردار است. روش صحیح تزریق و انتخاب محل مناسب، اثربخشی واکسن را به حداکثر رسانده و خطر بروز عوارض را کاهش می دهد.

روش نگهداری واکسن آبله مرغان

برای اینکه واکسن آبله مرغان موثر واقع شود، باید در شرایط مناسبی نگهداری شود. قرار گرفتن واکسن در دما های نا‌مناسب ترکیبات آن را ضعیف و اثربخشی آن را کاهش می دهد. در ادامه به مهم‌ترین نکات مربوط به نگهداری این واکسن می‌پردازیم:

• دمای نگهداری: واکسن باید در دمای بین ۲ تا ۸ درجه سانتی‌ گراد نگهداری شود. این دما معمولا در یخچال‌های استاندارد پزشکی رعایت می‌شود. از انجماد واکسن باید به شدت اجتناب کرد، زیرا یخ‌ زدگی به ترکیبات ویروسی واکسن آسیب می رساند.
• محیط نگهداری مناسب: واکسن آبله مرغان باید در محیطی خشک و دور از نور خورشید نگهداری شود. نور به ترکیبات واکسن آسیب می رساند و اثربخشی آن را کاهش می دهد.
• زمان‌بندی استفاده پس از آماده‌ سازی: اگر واکسن نیاز به مخلوط شدن با حلال داشته باشد، باید بلافاصله پس از آماده‌ سازی تزریق شود. تاخیر در تزریق کارایی واکسن را کاهش داده و خطر آلودگی را افزایش می دهد.

پیروی از این دستورالعمل‌ها در زمان خرید واکسن آبله مرغان و آماده‌ سازی آن اهمیت زیادی دارد. با نگهداری صحیح واکسن، می‌توان از آبله‌ مرغان پیشگیری کرد و اثربخشی بالای این روش درمانی را تضمین نمود.

جمع‌بندی

واکسن آبله‌ مرغان یکی از بهترین راه‌ ها برای جلوگیری از این بیماری ویروسی است. با تزریق به‌ موقع این واکسن، هم از ابتلا به آبله‌ مرغان پیشگیری می کنید و هم احتمال بروز زونا در بزرگسالی را به‌ شدت کم می کنید. اگر هنوز این واکسن را نزده‌ اید، امروز برای دریافت آن اقدام کنید. با رعایت زمان‌ بندی مناسب و مشاوره با پزشک متخصص اطفال، به راحتی می‌توانید از این بیماری در امان باشید.

نوشته شده توسط: دکتر فرناز محامدی متخصص کودکان و نوزادان