بلاگ

زردی نوزاد

زردی نوزاد یا یرقان نوزاد – علائم ، تشخیص و درمان قطعی

نوزادان مبتلا به زردی یا یرقان رنگ پوست و چشم زرد (زردی چشم) دارند. علت زردی نوزاد وجود بیلی روبین بیش از حد در خون نوزاد است. بیلی روبین ( Bilirubin) یک ماده زرد است که از تجزیه عادی گلبول های قرمز حاصل می شود. کبد بیلی روبین را از خون جدا کرده و به روده منتقل می کند تا از بدن دفع شود. کبد کودک بیلی روبین را به خوبی کبد یک فرد بالغ جدا نمی کند. این بیماری زمانی اتفاق می افتد که سرعت تجمع بیلی روبین بیشتر از سرعت تجزیه و دفع آن توسط کبد است.اکثر انواع زردی نوزادان به خودی خود بهبود پیدا می کنند.  ولی بعضی از آنها برای کاهش سطح بیلی روبین نیاز به درمان زردی نوزاد دارند. در مقاله پیش رو شما با علائم زردی نوزاد و راه های کاهش درجه زردی نوزاد ، رفع زردی نوزاد و روش های قطعی درمان زردی نوزادان آشنا خواهیم کرد.

علائم زردی نوزاد کدامند؟

از مهمترین علائم زردی یا یرقان نوزاد رنگ پوست زرد رنگ نوزاد مبتلا به زردی می باشد. رنگ زرد از صورت، سینه و شکم شروع شده و به پاها می رسد. از دیگر علائم زردی نوزاد ، زرد بودن سفیدی چشم نوزاد مبتلا به زردی می باشد.  نوزادانی که سطوح بیلی روبین خیلی بالا دارند ممکن است خواب آلود و غر غرو باشند و در غذا خوردن هم مشکل داشته باشند. تشخیص علائم زردی نوزاد ممکن است کمی سخت باشد، به خصوص وقتی که نوزاد پوست تیره داشته باشد. در چنین مواردی جهت اطمینان کمی به آرامی پوست روی بینی یا پیشانی نوزاد را فشار بدهید. در این حالت اگر نوزاد شما زردی داشته باشد بعد از برداشتن انگشت پوست زرد رنگ می شود.

کدامیک از علائم زردی یا یرقان در نوزادان نیاز به مراجعه به پزشک دارند؟:

  • اگر کودک بیمار به نظر می رسد و یا حرکات بیمار گونه دارد
  • درست غذا نمی خورد
  • خواب آلوده تر از همیشه است
  • قبلا زردی داشته و در حال حاضر بد تر از قبل شده است

قبل از شروع هر نوع درمان و اجاره دستگاه فتو تراپی حتما از متخصص اطفال مشاوره بخواهید

دکتر فرناز محامدی متخصص اطفال

دلیل زردی نوزادان چیست؟

بیشتر نوزادان سالم دارای زردی فیزیولوژیک (طبیعی) هستند.
زردی طبیعی به این علت اتفاق می افتد که هنگام تولد نوزاد ، سلول های خونی بیشتری نسبت به بزرگسالان دارند.
بیشتر این سلول های خونی زیاد عمر نمی کنند و به همین علت در جریان تجزیه شان بیلی روبین بیشتری از خود به جا می گذارند. این نوع از زردی بچه معمولا ۲ تا ۴ روز بعد از تولد اتفاق می افتد و تا ۲ هفتگی از بین می رود.

بیشترین احتمال زردی یا یرقان مواقعی است که

  • نوزاد نارَس (نوزادی که زود تر ار موعد به دنیا آمده باشد یا بارداری کمتر از ۳۸ هفته) متولد شده باشد. اینگونه نوزادان برای دفع بیلی روبین آمادگی کمتری دارند و ممکن است نسبت به نوزادانی که به موقع (سن بارداری بیشتر یا مساوی با ۳۸ هفته) به دنیا آمده اند در سطوح پایین تر بیلی روبین هم با مشکل مواجه شوند. معمولا پزشک پس از انجام آزمایش زردی به دلیل حساس تر بودن شرایط جسمانی اینگونه نوزادان زودتر از بقیه به رفع زردی نوزاد می پردازد.
  • در بارداری هایی که زودتر از موعد نوزاد متولد می شود، به علت کاهش ترشح شیر مادر احتمال زردی نوزادان افزایش می یابد. شیر مادر برای شیردهی کافی نیست و معمولا در روز های اولیه عمر نوزاد اتفاق می افتد. چرا که ممکن است هنوز شیر مادر تولید نشده باشد و یا کودک در مکیدن سینه مشکل دارد. به این نوع از این بیماری، زردی شیر دهی گفته می شود. در این موارد به دلیل نا آشنایی مادر مشورت با مشاور شیر دهی باید انجام شود. در بارداری هایی که زودتر از موعد ، نوزاد متولد میشود ، به علت کاهش ترشح شیر مادر احتمال زردی افزایش می یابد.
  • کودک از شیر مادر تغذیه می کند. شیر مادر روند دفع بیلی روبین توسط کبد را کند می کند. به این نوع زردی، زردی شیر مادر گفته می شود و شما شاهد رفع زردی نوزاد خواهید بود. که معمولا بعد از یک هفتگی اتفاق می افتد و به آرامی از ۳ تا ۱۲ هفته بهبود پیدا می کند.
  • نوزاد گروه خونی متفاوت از مادر دارد. اگر مادر و نوزاد گروه های خونی متفاوتی داشته باشند بدن مادر آنتی بادی هایی تولید می کند که گلبول های قرمز خون نوزاد را مورد حمله قرار می دهند.

موقعی این اتفاق می افتد که:

  • گروه خونی مادر O و گروه خونی نوزاد A یا B  است. (نا هم خوانی ABO)
  •  Rh فاکتور خون مادر (پروتئینی که در گلبول قرمز خون یافت می شود) منفی و Rh فاکتور کودک مثبت است.
  • نوزاد مشکل ژنتیکی دارد که گلبول های قرمز خون را شکننده می کند. گلبول های قرمز خون در بیماری هایی مانند اسفروسیتوز ارثی و کمبود آنزیم G6PD (فاویسم) شکننده تر می شوند.
  • نوزاد با بیماری پلی سیتمی و یا سفال هماتوم متولد شده است.

توضیح:

  • پلی سیتمی:
    این بیماری به این دلیل ایجاد می شود که در آن نوزادان تازه متولد شده تعداد گلبول های قرمز بیشتری دارند.
  • سفال هماتوم:
    بعضی از نوزادانی که به روش طبیعی به دنیا آمده اند، در اثر فشار کانال زایمان دچار خونریزی مختصر و کبودی ای در ناحیه پوست سر می شوند.

قبل از شروع هر نوع درمان و اجاره دستگاه فتو تراپی حتما از متخصص اطفال مشاوره بخواهید

دکتر فرناز محامدی متخصص اطفال

راه های تشخیص زردی یا یرقان در نوزادان کدامند؟

پزشکان پس از تولد نوزاد می توانند با مشاهده زرد شدن پوست و سفیدی چشم به وجود زردی پی ببرند. همه نوزادان تازه متولد شده باید قبل از مرخص شدن از بیمارستان از لحاظ زردی مورد بررسی قرار گیرند. نوزادان مبتلا به زردی برای تعیین سطح بیلی روبین حتما باید آزمایش زردی نوزادان بدهند. هنگامی که درجه زردی نوزاد یا همان سطوح بیلی روبین بالا است می تواند مشکلات جدی را برای نوزاد به وجود آورد، به همین علت پزشکان پس از تولد نوزاد با انجام آزمایش زردی نوزادان ، نوزادان دارای زردی را به دقت تحت نظر می گیرند.

راه های درمان قطعی زردی نوزاد کدامند؟

زردی به علت های مختلفی ایجاد می شود. انتخاب روش قطعی درمان زردی، به علت زردی، سطح بیلی روبین، و سن نوزاد بستگی دارد. زردی بچه هنگامی که خفیف باشد به صورت طبیعی از ۷ روز تا ۱۴ روز با دفع تدریجی بیلی روبین توسط بدن از بین می رود. زردی در نوزادانی که زردی شیردهی دارند با افزایش دفعات شیردهی توسط مادر از بین می رود. اگر شیر مادر به اندازه کافی به نوزاد نرسد پزشک باید برای کاهش زردی بچه شیر خشک تجویز کند. برای رفع زردی نوزادان ، در موارد جدی تر باید درمان در کوتاه ترین زمان ممکن پس از تولد نوزاد آغاز شود.

پس از انجام آزمایش احتمال تجویز هر یک از موارد زیر برای درمان قطعی زردی نوزاد وجود دارد

  • مصرف مایعات:
    از دست رفتن مایعات در بدن باعث افزایش سطح بیلی روبین در خون می شود. درمان کم آبی بدن باعث دفع بیلی روبین از راه ادرار و مدفوع و کاهش درجه زردی نوزاد می شود.
  • فتوتراپی:
    یکی از بهترین روش های درمان قطعی زردی نوزاد فتو تراپی است. در این روش برای پایین آوردن درجه زردی و درمان زردی نوزاد ، نوزاد با لباس کم زیر نور خاصی قرار می گیرند.
    این نور بیلی روبین داخل خون را به شکلی تبدیل می کند که راحت تر از بدن دفع می شود. در بعضی موارد نیز از پتوی فتوتراپی نیز استفاده می شود.
  • تعویض خون:
    این روش برای درمان زردی نوزادان فقط در موارد اضطراری و سطوح بالای بیلی روبین انجام می شود. تعویض خون به منظور کاهش هر چه سریع تر سطح بیلی روبین خون و درجه زردی انجام می شود.
  • ایمونوگلوبولین داخل وریدی (IVIg):
    در این روش ایمونوگلوبین از طریق رگ به نوزادانی که زردی نا هم خوانی گروه خونی دارند و یا مواردی که روشهای دیگر درمان بر آن اثر بخش نبوده است تجویز می شود. IVIg آنتی بادی هایی را که بر روی گلبول های قرمز خون اثر می گذارد را متوقف می کند و نیاز به انتقال خون را کاهش می دهد.

چه غذاهایی برای زردی مضر است؟

اگر فرزند شما زردي دارد وسطح آن خيلی بالا نيست، مثلا عدد زردی ۱۰، و تمايل داريد كه زردی بالاتر نرود می توانيد با رعايت بعضي دستورات غذایی و مشورت با پزشک به فرايند درمان زردی نوزاد و کاهش علائم زردی نوزاد كمك كنيد.
توجه داشته باشيد كه دستورات غذایی فقط برای مادر شير ده می باشند و درمان قطعی نيست.

به نوزاد تا ۶ ماه اول تولد هيچ ماده غذایی به جز شير نبايد خورانده شود.
از قطره بیلی ناستر یا قطره زردی نوزادان هم می توانيد با مشورت با پزشک برای درمان زردی استفاده كنيد.

مادر نوزاد بايد از غذاهايی كه طبع گرم دارند خيلی كم استفاده كند.
بجای استفاده از این نوع غذا ها، مادر می تواند از غذاهای با طبع سرد و معتدل استفاده نماید.

در بعضی مقالات توصیه هایی به مادران در روز های آخر بارداری شده است.
استفاده از غذاهایی که طبع معتدلی دارند مانند مواردی که در بالا ذکر شد در روزهای آخر بارداری ممکن است احتمال این بیماری را کم کند.
استفاده از مایعات بیشتر در روزها و هفته های آخر بارداری، برای کاهش درجه زردی نوزادان و  رفع آن کمک کننده است.

قبل از شروع هر نوع درمان و اجاره دستگاه فتو تراپی حتما از متخصص اطفال مشاوره بخواهید

دکتر فرناز محامدی متخصص اطفال

مواد غذایی گرم :

انگور، سیر، دارچین، زنجبیل، عسل، گلاب، پسته، کاکائو و شکلات

مواد غذایی معتدل:

بادام، کرفس، سیب و …

مواد غذایی با طبع سرد:

ماهی، کاهو، کاسنی، سرکه، گوشت گوساله، انار

برای زردی نوزادان چکار کنیم؟

اگر نوزادتان زردی دارد که از بین نمی رود حتما با پزشک تماس بگیرید.
نوزادانی که زردی شان بیشتر از ۱۴ روز طول می کشد برای بررسی دیگر علائم علاوه بر آزمایش زردی نوزاد به آزمایش های بیشتری نیاز دارند.
این موارد شامل عفونت ها، مشکلات دستگاه کبدی و صفراوی، متابولیسم و ژن ها می شود.

کارت ویزیت دکتر فرناز محامدی متخصص کودکان و نوزادان (اطفال)
دکتر فرناز محامدی متخصص اطفال

دکتر فرناز محامدی

متخصص کودکان و نوزادان

تهران، خیابان آیت الله کاشانی، بین حسن آباد و ابراهیمی شمالی، پلاک ۴۳۰، ساختمان آرمیتا، طبقه سوم، واحد ۳۷

تلفن : ۴۴۰۶۱۵۲۷-۰۲۱

مقالات مشابه

نظر دهید